Geluiden zijn authentieker dan beelden, verklaart de Duitse radiomaker Jens Jarisch tijdens het Derde Congres over Verhalende Journalistiek. Hij bedient zich ook van meta-journalistieke technieken: als een interview inhoudelijk weinig oplevert, gebruikt hij juist de scène om iets over te brengen.
“Sounds for me are the gateway to the soul”, zegt de Duitse radiomaker Jens Jarisch. “For me, they are the most authentic of my senses. I mistrust what I see or feel.”
Tegen het slot van zijn bijdrage stelt hij die uitspraak zelf in een ander licht. Hij vertelt namelijk hoe hij soms geluidsopnamen manipuleert om een gevoel beter tot uitdrukking te brengen. Als voorbeeld haalt hij een scene aan uit Lola Rennt. Een scène waarin een vrouw wordt neergeschoten en haar partner in crime in shock op haar afloopt. Hij laat zijn geweer vallen en zodra het de grond raakt, klinkt een een veel te harde ‘klonk’. Dat is niet het werkelijke geluid, zegt Jarisch, maar het ervaren geluid vanuit het vertelperspectief. Dat noemt hij het verschil tussen “technical sound” en “inner sound” of “emotional echo”.
Lola Rennt is natuurlijk fictie, maar zelf heeft Jarisch ook wel eens zijn audio-opnames bewerkt voor het effect. Hij had opnames gemaakt va schietende soldaten in Afghanistan. Maar geweerschoten komen in zo’n opname niet over, zegt hij. Dus besloot hij tot een trucje: vlak voor het schot laste hij een fractie van een seconde een absolute stilte in. Dat vergroot de impact van de knal, zegt Jarisch. Hij brengt het geluid zo meer in lijn het schot dat hij ervaarde.
“Don’t use scenes to make your information more interesting, use scenes to present a different kind of information. If a statement has no information, you can use the scene to tell something.”
Als voorbeeld laat hij een deel van een radioreportage over Adidas horen. Aan het einde van zijn reis langs de Adidas-ontwikkelketen met fabrieken in lagelonenlanden, gaat hij langs op het hoofdkwartier in Duitsland om een reactie te halen. De perschef die hij uiteindelijk vijf minuten mag spreken bedient zich alleen maar van dooddoeners.
De nietszeggende persverklaring verpakt Jarisch in een radioscène waarin hij als verteller/voice-over de luisteraar meeneemt op zijn bezoek, van de receptie, via een persmedewerker naar de perschef. Hij doet zichzelf voor als een onzekere, hakkelende verslaggever en daardoor komt de perschef arroganter over.
Soms doet hij bij politici alsof het interview bedoeld is voor luisteraars buiten Duitsland, zodat een naar wollige zinnen neigende geïnterviewde eerder zijn best doet om een kwestie in simpele woorden uit te leggen.
Jarisch bevindt zich op het snijvlak van journalistiek en geluidskunstenaar. “People ask me: are you a journalist or an artist? I think both.”
Opgetekend door Arno Kersten
