De Nederlands-Vlaamse Vereniging van Onderzoeksjournalisten (VVOJ) reikt in 2014 voor de elfde keer De Loep uit. Deze prijs voor onderzoeksjournalistiek in het Nederlandse taalgebied kent vier categorieën: tekstuele productie, audiovisuele productie, digitale productie en de aanmoedigingsprijs. In alle categorieën mocht de jury maximaal drie producties nomineren.
De winnaars worden bekend gemaakt op vrijdagavond 7 november 2014 tijdens het diner op de VVOJ-conferentie Onderzoeksjournalistiek in Kortrijk.
De nominaties voor De Loep tekstuele producties zijn:
- Dossier HSBC, drie artikelen van Lars Bové van De Tijd. Relevant en onthullend onderzoek naar belastingontduiking via een van ’s werelds grootste banken dat van de onderzoeker specialistische kennis vroeg, maar ook de kunde een context te schetsen.
- De NSA-files, een serie artikelen van Floor Boon, Steven Derix en Huib Modderkolk voor NRC Handelsblad. Op basis van de dossiers van klokkenluider Edward Snowden doorgrondde NRC Handelsblad de Nederlandse aspecten van dit wereldomspannende spionagenetwerk, mét een wereldscoop er bovenop. Spitwerk dat beheersing van vele en diverse journalistieke vaardigheden vereiste.
- Dossier Naziroofkunst. Geert Sels van De Standaard ontsloot in een serie artikelen het vrijwel onbekende verleden van de Belgische kunsthandel tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het onderzoek moest vrijwel vanaf nul beginnen en leidde tot veel ophef. Klassiek speurwerk van niveau.
De nominaties voor De Loep audiovisuele producties zijn:
- ‘VION in Boxtel fraudeerde wel met vlees, 250.000 consumenten bedonderd’, gemaakt voor Omroep Brabant door Albert Bos, Emile Vaessen en Marjo L’Homme. Belangrijk (crossmediaal) onderzoek van de regionale omroep naar bewuste manipulatie met houdbaarheidsdata. Jonge journalisten pakten in beperkte onderzoekstijd gericht door waar een officiële commissie genoegen nam met een half verhaal.
- Dossier Bulgarenfraude, nieuwsitems voor RTL Nieuws gemaakt door Siebe Sietsma, en achtergronditems van Aart Zeeman voor KRO Brandpunt. Producties die elkaar versterkten en onthutsend inzicht gaven in de fraude, een onwetende staatssecretaris en een schromelijk tekortschietende belastingdienst. De beelden en de ongeremde erkenning door een aantal daders zorgen voor veel toegevoegde waarde.
- ‘Wildwest op zee’, gemaakt door Simone Tangelder en Jos van Dongen, uitgezonden door VARA’s Zembla. Zeer relevant onderzoek naar overbevissing en de manipulatie van Europese regelgeving door ook Nederlandse betrokkenen. Tijd noch moeite werd gespaard en het onderzoek werd mooi in beeld gebracht.
De Loep voor digitale producties wordt ook dit jaar door de jury niet toegekend.
De jury tekent aan dat de inzendingen in deze jonge categorie alweer een stap vooruit waren ten opzichte van de inzendingen van 2013. Maar er is nog wel wat achterstand in te lopen om op het niveau van de producties in de andere Loep-categorieën te komen. De journalistieke vertaalslag vraagt in de toekomst verdere aandacht. Toch wil de jury de digitale garing, verwerking, verrijking en publicatie van onderzoeksjournalistiek stimuleren en heeft besloten opnieuw twee producties te belonen met een bedrag van 750€ elk.
- Big Business is watching you. Maurits Martijn en Dimitri Tokmetzis onderzochten voor De Correspondent de privacy-policy van bedrijven op internet. Zowel in de garing als de verwerking en publicatie werden digitale technieken en middelen ingezet om tot een informatief dossier te komen.
- Politiewaarismijnaangifte.nl – www.altijdwatmonitor.nl van Ronald Sistermans, Joris Janssen en Bastiaan Hetebrij voor NCRV Altijd Wat Monitor. Het aangiftemoeras is een maatschappelijk uiterst relevant onderwerp waar iedereen mee te maken kan krijgen. De digitale garing leverde origineel materiaal op dat sober gebracht werd op website en tv.
De nominaties voor de aanmoedigingsprijs (journalisten t/m 30 jaar) zijn:
- ‘Viktor onbewust meegesleurd in lobbycampagne van farmabedrijf’, door Maxie Eckert en Koen Baumersvoor De Standaard en Het Nieuwsblad. Waar veel journalisten meewandelden met de PR-machine van een farmaceutisch bedrijf stelden deze jonge journalisten de juiste vragen. Onder grote tijdsdruk kwam zo een onthullend beeld naar boven van een geconstrueerde mediahype.
- ‘Nederland leverde Syrië grondstof voor gifgas’,door Leonie van Nierop voor NRC Handelsblad. Uitgaand van Wikileaks documenten speurde de journaliste verder naar de herkomst van grondstoffen voor Syrisch gifgas. De bewijsvoering kwam net niet helemaal rond, maar met sterke research laat Van Nierop zien wat doorzoeken kan opleveren.
- ‘De herontdekking van de polder’, een artikel voor De Groene Amsterdammer van Belia Heilbron, Jelmer Mommers, Thomas Muntz en Huib de Zeeuw. Uiterst gedetailleerd inzicht in hoe de poldercultuur werkt door talloze gesprekken verkregen. En nog eens spannend en leesbaar geschreven ook.
De prijs voor de tekstuele, audiovisuele en digitale producties bestaat uit 1.500€, een oorkonde en een gegraveerde ‘onderzoeksloep’. De aanmoedigingsprijs bestaat uit 750€ en een oorkonde. Indien een prijs wordt toegekend voor een productie met meer dan één auteur, krijgen de auteurs elk een Loep en een oorkonde, het geldbedrag wordt gedeeld.
In 2013 ging De Loep naar:
- ‘Mayday Mayday’, van Marco de Lange en Bart Nijpels, uitgezonden door KRO Reporter.
- ‘Hoe SNS ten onder ging aan vastgoed’, een serie artikelen van Esther Rosenberg en Tom Kreling voor NRC Handelsblad.
De Aanmoedigingsprijs werd in 2013 gewonnen door Sanne Terlingen voor de productie ‘Paradijs voor Pedo’s’ (One World), de digitale Loep werd niet uitgereikt.
