In zijn column voor de VVOJ vertelt Huub Schuijn, 24 jaar, over zijn ervaringen als nieuwkomer binnen het journalistieke speelveld. Hij beschrijft hij zijn ervaringen én ideeën over journalistiek, innovatie binnen de mediawereld en de perikelen van alledag waar hij tegen aan loopt als ondernemer met zijn startup Yournalism. Lees deel 5: Journalisten aller redacties, verenigt u.
door Huub Schuijn
Een journalistieke zzp’er komt vaak in twee smaken: je hebt de ondernemende eenpitter die van redactie naar redactie vliegt om zijn stukken te slijten, en je hebt het freelance redactielid dat door een vernuftige constructie eigenlijk in loondienst is, maar wel als freelancer uitbetaald wordt.
Over de eerste soort journalistieke freelancer maak ik me de minste zorgen. Deze ondernemende geesten hebben een neus voor de beste prijs-per-woord tarieven en snappen dat je een verkocht stuk aan een Nederlands tijdschrift of dagblad ook nog kan doorverkopen aan Vlaamse titels. En wil je ook nog verdienen aan je stuk in Blendle?
Geen probleem, de slimme zelfstandigen hebben zich al aangemeld op sites als ThePostOnline. Tel uit je winst, of nou ja, redden wat er te redden valt in de journalistieke vechtmarkt.
Want deze soort freelancer heeft het zwaar, doordat (a) tarieven per woord omlaag gaan (b) er een impliciete afspraak is niet voor de concurrent te schrijven waardoor een freelancer de facto amper tot niet kan onderhandelen, en (c) doorplaatsing (zeker tussen titels binnen een uitgever, maar ook door Blendle) steeds meer gebeurt. Vaak zonder dat freelancer er wat voor terugziet.
De tweede soort journalistieke zzp’er heeft het nog zwaarder. De voornaamste werkzaamheden van deze zelfstandige zijn grotendeels hetzelfde als die van de redactieleden die op de loonlijst staan. Maar als het aankomt op zaken als de verloning, rechten en medezeggenschap, dan zijn de verschillen tussen freelancers en loonwerkers groot.
Freelancers bieden elkaar onder om maar een plekje op een redactie te krijgen. Nog steeds lopen er discussies of freelance redactieleden al dan niet een stem mogen hebben in de redactieraad of redactiecommissie van kranten.
En als het slecht gaan met de krant (laat dat nu net het geval zijn de afgelopen jaren), dan is de loonsverlaging van de freelancer makkelijker door te voeren dan die van werknemers, omdat er CAO afspraken zijn gemaakt.
De ‘werknemer’ bij een redactie heeft veel meer zekerheden. Hoe paradoxaal het ook mag klinken, het lijkt mij goed en verstandig dat zelfstandig ondernemers in de journalistiek zichzelf verenigen.
Er zijn bewegingen in die richting tot stand gekomen, maar deze lijken vooralsnog weinig uit te halen. De NVJ en de Nederlandse Vereniging van Fotojournalisten (NVF) riepen 2013 uit tot het ‘Jaar van de Freelancer’.
Deze benaming diende als oproep naar opdrachtgevers om aan te tonen dat een compleet bedorven freelancemarkt niet goed kan zijn voor de journalistiek. Media bestaan bij de gratie van de inzet en het werk van freelance (foto)journalisten, maar zij worden niet als gelijkwaardige businesspartner behandeld.
Tot grote teleurstelling van freelancers, de NVJ en de NVF hebben opdrachtgevers nauwelijks gehoor gegeven aan deze oproep. Sterker nog, sommige opdrachtgevers erkennen dat ze freelancers ‘afknijpen’ en dat zullen blijven doen.
Het is vooralsnog een eenzame strijd van de NVJ. Ik zou alle journalisten willen oproepen om zich achter de NVJ te scharen. Pas als iedereen zijn werk zou neerleggen en zou opkomen voor gelijke rechten voor iedere journalist, kan er een verandering gemaakt worden.
Ook de journalisten in loondienst zouden zich hard moeten maken voor de rechten van freelancers, want ongelijkheid op de werkvloer brengt een verziekte dynamiek met zich mee. Journalisten, verenigt u.
Meepraten over de thema’s in deze rubriek? Dat kan. Log in en scroll op deze pagina naar beneden. Discussies zijn besloten, uitsluitend toegankelijk én zichtbaar voor leden.
Eerdere afleveringen in de rubriek Yournalism, jonge honden in de journalistiek
- Belangrijke Wereldzaken, 2 februari 2015
- De groeiende kloof tussen journalisten en uitgevers: een paradox binnen de journalistiek? 16 november 2014
- De evolutie van massa-communicatie: van top-down near bottom up, 26 oktober 2014
- Yournalism, jonge honden in de journalistiek, 5 oktober 2014
