Bekijk de foto’s, verslagen en handouts van de trainingsdag Regionaal Onderzoek hier.
Met een ondertoon van bewondering voor de plaatselijke verslaggever die diep wil graven opende Henri Beunders, hoogleraar Ontwikkelingen in de Publieke Opinie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, vanmorgen de speciale VVOJ trainingsdag voor lokale en regionale journalisten. “Verwacht niet al teveel waardering. Niet van de landelijke journalistiek. En van het lokale en regionale bestuur al helemaal niet,” waarschuwde Beunders die in 2014 onderzoek deed naar de nieuwsvoorziening in de regio.
Maar gek genoeg: verwacht ook niet teveel van de burger, zo stelde de professor. “Op basis van ons onderzoek in zes gemeenten zeg ik: de doorsnee burger is niet zo geïnteresseerd in de eigen gemeente. We denken qua nieuws vooral landelijk. De doorsnee burger weet van de eigen gemeente meestal net zo veel als de koe van de zondag.”
De burger wordt pas boos en betrokken als er ‘ineens’ een megalomaan project in zijn voortuin verschijnt. Of dat nu een markthal, een windmolen of een te duur museum is. “Of natuurlijk de aardbevingen in Groningen,” zei Beunders. “Ik weet wel dat je in dat soort gevallen wel een cursusje kunt gebruiken, in dataverwerking, in jaarverslagen lezen, een bestemmingsplan bestuderen.” Beunders loofde dan ook de VVOJ voor het organiseren van deze trainingsdag.
“Maar uiteindelijk gaat het niet alleen om de professionaliteit, maar ook om de mindset. Of gewoon karakter.” Want als je onderzoeksobject bij je om de hoek woont, moet je van goeden huize komen om het roer recht te houden, zei Beunders tegen de vijfenzeventig deelnemers aan de trainingsdag. Hij gaf een voorbeeld uit zijn eigen praktijk, in de jaren ‘80 bij NRC Handelsblad.
“Als onderzoeksverslaggever deed ik zaken als milieufraude en (ook toen al) islamfundamentalisme. En we maakten in die zomer een zomerserie. Ik maakte een portret van een welgesteld gezin, van een eigenaar van verschillende benzinestations in het oosten van het land.” Toen het portret uitkwam en de familieleden van elkaar dingen lazen die ze wel aan de verslaggever maar nooit aan elkaar hadden verteld, toen kwam er ruzie van.
“Ik voelde me geen kwaadwillende sensatiejournalist. Maar toch hield ik jarenlang een wat akelig gevoel als ik langs zo’n bezinepomp reed. Kortom: de politiek in Den Haag volgen is emotioneel nauwelijks belastend. Maar hoe dichter je in het leven van het onderwerp komt, of als je er middenin woont, dan wordt het een ander verhaal.”
Op de vraag of de lokale journalist niet vaker de kant van de burger zal kiezen omdat de plaatselijke overheden zich afschermen met een muur aan communicatiemedewerkers die veelal -tegenwerkers blijken te zijn, was Beunders zeer voorzichtig. “Dat zou je neiging zijn, want de boze burger geeft je wel de informatie waar je om vraagt en de gemeente niet. Maar je zult altijd moeten blijven checken. De lokale politicus zegt nu al: de journalist is niet objectief. Waarmee hij vooral bedoelt: de journalist schrijft niet wat ik wil! Je moet dus heel goed je werk blijven doen!”
Met welke opwekking hij de aanwezigen naar een serie van twaalf workshops verdeeld over de hele dag stuurde. “Onderzoeksjournalistiek heeft de naam zwaar, zwaarder, zwaarst te zijn. Maar het kan ook blijmoedig. De res publica, de publieke zaak moet voorop blijven staan. Maar dat wil niet zeggen dat onderwerpen als Beste School, Beste Buurt of Beste Kroket niet ook onderzoeksjournalistiek kunnen zijn.”
De trainingsdag is te volgen via Twitter #vvoj2015. Verslagen en foto’s komen vanaf dit weekend beschikbaar op de website, een aantal verslagen is slechts toegankelijk voor leden of deelnemers aan de trainingsdag. De dag wordt gesteund door Hogeschool Utrecht, Stichting ROOS en Stichting LIRA Auteursrecht Reprofonds.
