Traditionele inkomstenbronnen drogen op, nieuwe verdienmodellen dienen zich aan. Werken die ook voor onderzoeksjournalistiek? In vervolg op de keynote van Teun Gautier een discussie met vier partijen die hiermee te maken hebben.
door Alexandra van Ditmars
Onderzoeksjournalistiek is diepgravend en tijdrovend, stelt Mariëtte Wolf, directeur van het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten. Het fonds heeft als doel journalisten de tijd te geven bijzondere journalistieke projecten te kunnen uitvoeren. Journalisten kunnen bij het fonds een aanvraag indienen voor een bijdrage.
Jaarlijks ontvangt het fonds tweehonderd aanvragen, waarvan er vijftig worden geselecteerd. Onder deze projecten wordt 3,5 ton verdeeld. De hoogte van de bijdrage varieert per project van duizend tot twintigduizend euro per jaar.
Een goede aanvraag bevat bovenal een kloppende begroting. Veel journalisten slagen daar niet in, merkt De Wolf, terwijl dit juist belangrijk is voor de geloofwaardigheid van een project.
Verder is het van belang creatief te zijn in de potentiële financiers die je aanboort. Denk hierbij aan het benaderen van andere fondsen of crowdfunding. Hoe meer je laat zien dat je actief op zoek bent naar gelden, hoe beter jouw project bij het fonds overkomt. Leg daarnaast concreet uit waarin de meerwaarde van jouw project zit, zodat het fonds overtuigd wordt van de urgentie ervan.
Ook is het Fonds BJP bezig met het project Nieuwejournalistiek.nl. Hierbij worden journalistieke startups als De Correspondent en Blendle gevolgd en wordt bekeken welke nieuwe journalistieke initiatieven succesvol zijn.
Huub Schuijn, medeoprichter van Yournalism, ziet toekomst in crowdfunding. Yournalism is een crowfunding en crowdsourcing platform voor journalisten en mediaredacties die onderzoeksjournalistiek willen maken samen met hun publiek. Tegenwoordig is er online veel gratis content te lezen. Daarom moeten journalisten nadenken over waar mensen wel voor willen betalen.
Met crowdfunding betalen mensen niet voor de toegang tot een artikel, maar voor het mogelijk maken van het artikel. In plaats van als journalist een idee bij een redactie te pitchen, pitch je bij Yournalism direct bij een publiek. Zo wordt het mogelijk gemaakt een gage bij elkaar te hebben voordat je aan een stuk begint.
Om je als journalist bij je publiek te positioneren en betrokkenheid te creëren, is het van belang veel gebruik te maken van sociale media. Yournalism is nu een jaar operationeel, en heeft in tien maanden tachtigduizend euro aan crowdfunding opgehaald.
Eric Smit startte in 2010 met twee compagnons Follow the Money, een journalistieke beweging die radicaal onafhankelijke onderzoeksjournalistiek nastreeft. Door geldstromen te volgen, doet de organisatie onderzoek naar mensen, systemen en organisaties die zich misdragen en daarmee schade aanrichten aan de samenleving.
Smit benadrukt dat een team moet bestaan uit mensen die elkaar aanvullen. Het is als journalist bijvoorbeeld nuttig met mensen samen te werken die marketing of technologie als specialisme hebben.
Follow the Money genereerde in het verleden vooral inkomsten uit de verkoop van artikelen aan andere journalistieke titels, naast advertenties, commerciële producties en onderzoek in opdracht. Nu stapt Follow the Money geleidelijk over naar een verdienmodel met betalende leden. Hiervoor is het belangrijk dat het publiek weet waar je voor staat, zegt Smit. Zorg daarom voor een goed uitgedacht model, zet jezelf neer als merk en zorg dat het publiek vertrouwen in jou heeft.
Jonge, startende ondernemers kunnen zich geen zakelijke ondernemer permitteren, stelt Teun Gautier. Grote mediaorganisaties kunnen dat wel. Met Gautier CIMC wil hij op een andere manier dergelijke infrastructuren mogelijk maken voor jonge bedrijven. Gautier wil een corporatie oprichten waarin freelance journalisten collectiviseren om geld te besparen.
Zo kun je een werkmodel maken waarbij journalisten rond de vijftien euro betalen om op een bepaalde plek te werken. Op die plek is dan iemand aanwezig die gespecialiseerd is in het indienen van Wob-verzoeken, iemand die fondsen voor alle journalisten werft, een boekhouder, etc. Alle journalisten kunnen gebruik maken van deze specialisten, in ruil voor een deel van de opbrengsten. Deze collectieve infrastructuur laat iedereen zelfstandigheid, maar door de bundeling van krachten kunnen grootste dingen ontstaan.
Op de foto vlnr Teun Gautier, Eric Smit, Huub Schuijn en Mariëtte Wolf.
Foto: Nina Slagmolen
