Judith Spanjers en Sandrina Hadderingh werken beiden bij Omroep Gelderland. Spanjers is researcher en (eind)redacteur en Hadderingh senior redacteur en verslaggever. In deze workshop vertellen ze hoe ze met hulp van specialisten, WOB-procedures en met de inzet van een heleboel vrije uren aan hun scoops komen.
door MARLOUS BLOKKER
In 2012 is er een salmonella-uitbraak in de Griekse vestiging van visverwerker Foppen. Vier mensen overlijden en 23.000 mensen worden ziek. De Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) stelt een onderzoek in.
Anderhalve maand later komt het rapport uit van de OVV. Conclusie: een onfortuinlijke samenloop van omstandigheden, waar Foppen niets aan kon doen. Landelijke media nemen deze conclusie over. Spanjers leest het rapport en blijft zitten met een aantal vragen. Ze raadpleegt twee deskundigen en die komen tot een andere conclusie: Foppen is onzorgvuldig geweest, de normen die worden gehanteerd, zijn klungelig. Spanjers probeert de kwestie onder de aandacht te brengen van de politiek, maar zonder effect.
Een paar maanden gaan voorbij en het blijft bij haar knagen: wat is er in de periode voor de salmonella-uitbraak gebeurd en wat zijn de consequenties voor Foppen geweest? Samen met Hadderingh vraagt ze via de Wet openbaarheid bestuur (WOB) alle waarschuwingen, boetes en correspondentie op.
De stukken komen in augustus 2015 binnen en wat blijkt: Foppen heeft in de periode voorafgaand aan de salmonella-uitbraak meerdere boetes en waarschuwingen gehad van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). En voor de salmonellacrisis heeft het bedrijf een boete van slechts 4200 euro gekregen.
Drie weken later brengen ze het nieuws over Foppen naar buiten. De politiek wordt eindelijk wakker. Er komt op 2 oktober een debat over Foppen, waarin minister van Volksgezondheid Edith Schippers zegt: ‘Foppen kan zich geen misstap meer permitteren, want dan gaat het bedrijf dicht.’
Hadderingh wil doordringen bij de OVV en mailt Pieter van Vollenhoven, oud- voorzitter van de Onderzoeksraad. Hij werkt mee met een interview en vertelt daarin dat hij vindt dat de Onderzoeksraad moet terugkomen van haar bevindingen. De OVV weigert commentaar.
Spanjers en Hadderingh blijven wobben en vragen nieuwe rapporten op over Foppen van 2008, 2009 en na 2012. Foppen begaat na 2012 nog steeds overtredingen wat betreft hygiëne en in 2008 heeft het bedrijf een waarschuwing gehad voor het gebruik van Mucusol, een ontsmettingsmiddel dat oude vis weer als nieuw maakt. Ook vragen ze gegevens van een specifiek visbedrijf op voor een vergelijking met Foppen, nadat ze eerder de gegevens van tien andere bedrijven hadden opgevraagd.
Een tip van Hadderingh: als je van meerdere bedrijven gegevens opvraagt middels een WOB-verzoek, dan krijg je niet te lezen welk rapport van welk bedrijf is. Het is dus beter per bedrijf een apart WOB-verzoek in te dienen. Ondanks gebruik van verboden stoffen, fraude rondom etiketten en slechte hygiëne blijft visverwerker Foppen open.
]Het onderzoek van Spanjers en Hadderingh loopt nog steeds, want de vraag hoe de OVV in zijn rapport Foppen één van de betere bedrijven kon noemen, is nog steeds niet beantwoord.
Inmiddels heeft het openbaar ministerie recentelijk laten weten af te zien van strafvervolging: Foppen hoeft niet voor de rechter te komen voor de salmonellabesmetting.
WOB-tips van Hadderingh en Spanjers:
- Heb geduld.
- Vraag vooral e-mails op.
- Beschrijf nauwkeurig wat je wil hebben. Je krijgt wat je vraagt.
- Als je informatie niet of niet helemaal krijgt, nogmaals een verzoek indienen.
- Zoek deskundigen op die met je meelezen
- Geef niet op!
