Waarom en hoe nemen jonge mensen de afslag naar Islamitische Staat? Verschillende antwoorden vind je in het boek Sultan en de lokroep van de jihad van Johan van de Beek en Claire van Dyck. De twee journalisten van De Limburger deden uitgebreid onderzoek naar uitreizigers uit Maastricht. Tijdens LROJ17 deelden zij met veel enthousiasme hun indrukwekkende ervaringen en werkwijzen.
door CATHÉRINE MINCZELES
In 2014 besluiten drie jonge Nederlanders uit Maastricht naar Syrië te reizen. Eén van hen is de negentienjarige Sultan Berzel. Hij sluit zich aan bij Islamitische Staat en niet veel later blaast hij zichzelf op in Bagdad.
Sultan en de lokroep van de jihad begint met een gedetailleerde reconstructie van de aanslag. Van de Beek vertelt wat er gebeurt met een menselijk lichaam met een bomgordel om: “Het hoofd van de zelfmoordterrorist wordt bij de ontploffing vaak losgerukt van de romp en gelanceerd als een champagnekurk om enkele tientallen meters verderop in vaak intacte staat te landen.”
Van de Beek en Van Dyck konden de aanslag gedetailleerd beschrijven zonder zelf in Irak in te zijn geweest. Vanuit Maastricht bestudeerden zij de exacte locatie met Google Earth en online video’s van automobilisten en voetgangers uit Bagdad. Ze zochten met Arabische zoektermen naar publicaties over de aanslag en vonden uiteindelijk een videoverslag van een Iraakse journalist die op de plek van de aanslag opnames had gemaakt.
“Dat was een bizar gezicht”, vertelt Van de Beek over de video die twee uur na de aanslag is opgenomen. “In die tijd kwamen dit soort aanslagen soms twee keer per dag voor. Daar komt geen normaal forensisch onderzoek meer aan te pas, de brandweer spuit gewoon de straten schoon, zodat het ‘gewone’ leven zo snel mogelijk weer kan worden opgepakt.”
Door intensief contact met de Iraakse collega, bestudering van wetenschappelijke literatuur over de effecten van bomaanslagen op de omgeving en de tactieken van IS kon een reconstructie worden gemaakt van de aanslag.
Intuïtief en creatief
Van Dyck vertelt dat ze voorafgaand aan het onderzoek volledig bleu waren in de onderwerpen radicalisering en jihadisme. “Bovendien was het een uitdaging om alle informatie te controleren”, zegt ze. “Er valt namelijk niets te wobben, want er is geen informatie beschikbaar.” Ze gingen dus intuïtief en creatief met hun onderzoek van start.
Toentertijd had Van Dyck niet eens een eigen Facebookprofiel, vertelt Van de Beek. “Toch vond ze vrij snel haar weg binnen het sociale medium. Ze wist handig contact te leggen met bronnen en bracht netwerken van mogelijk radicale moslims in kaart.” Ze hebben een enorme leercurve doorgemaakt sinds het begin van hun onderzoek, “en we zijn nog lang niet uitgeleerd”, besluit Van de Beek. In ruim twee jaar tijd wisten zij zich te ontwikkelen tot journalisten met veel meer dan gemiddelde kennis van radicale islam, jihadisme en terrorisme.
Onderste steen boven
Ze wisten tijdens hun workshop een realistisch beeld te schetsen van hun pieken en dalen tijdens het onderzoeksproces. Op die manier werden de deelnemers geïnspireerd om zich ook in een onderwerp vast te bijten en de onderste steen boven te krijgen; precies waar deze trainingsdag voor was bedoeld. De belangrijkste boodschap is: prestigieuze resultaten als deze zijn niet onmogelijk om te behalen.
