VVOJ Conferentie 2003
Titel: We weten niet wat we eten
Workshop: Voedselveiligheid
Sprekers: Diny Schouten (Vrij Nederland), Paul Hovius (Algemeen Dagblad) en Ingrid Van Haevre (OIVO)
Voorzitter: Diny Schouten (Vrij Nederland)
Datum en tijd: Zaterdag 8 november 2003, 16.00 uur
Verslaggever: Rineke van Houten
Wat stellen riblappen voor nog geen vier euro per kilo voor? Wat eet je dan en wat betekent goedkoop vlees voor de dieren? Diny Schouten (Vrij Nederland) vindt dat over de kwaliteit van voedsel en de achtergronden daarvan meer moet worden geschreven. Uit onderzoek van de Belgische organisatie OIVO (Onderzoeks- en Informatiecentrum van de Verbruikersorganisaties) blijkt dat de consument niet in de eerste plaats naar de prijs kijkt. Ingrid Van Haevre van de OIVO merkt op dat consumenten te weinig informatie krijgen. Ze vraagt zich af wie die informatie moet verzorgen.
Het Algemeen Dagblad doet al sinds jaar en dag de inmiddels beroemde haringtest. Haringverkopers die in het geniep oude en nieuwe haring mengen en bezoek krijgen van het AD-team, vallen genadeloos door de mand. Paul Hovius (‘mensen zijn hartstikke gek als je ziet welke troep ze eten’) legt uit hoe de krant de test organiseert. Zo is er altijd een keurmeester van het Rijkstinstituut voor Visserij Onderzoek bij betrokken, belangrijk om je in te dekken tegen mogelijke claims achteraf. De keurmeester wordt ingehuurd door de krant. Hij beoordeelt de haringen (die keurig worden betaald) op vijftig punten. De resultaten worden ingevoerd op een spreadsheet en leiden vanzelf tot een eindcijfer.
Hoe belangrijk het is zorgvuldig te werken, komt naar voren uit het gesteggel waarin het AD in verzeild is geraakt naar aanleiding van een rookworsttest. Een winkelketen wiens worst slecht was beoordeeld, beweert dat de beter beoordeelde worst van een concurrent, dezelfde samenstelling had. Alleen de verpakking zou verschillen. Uit een onderzoek met contramonsters bleek echter dat de worsten wel degelijk anders waren.
Paul Hovius vindt dat ook regionale kranten zouden moeten schrijven over goede en slechte etenswaren. ‘De kosten vallen best mee’. Een monster testen in een microbiologisch laboratorium kost ongeveer twaalf euro.
Doel van de AD-testen is de lezers een handje te helpen. ‘Zij zijn niet in staat producten te testen, wij wel’, aldus Hovius. ‘Wij willen dat ze kritisch zijn.’ Eventueel kan de krant misstanden aantonen en de branche een spiegel voorhouden. De producten die het AD onder de loep neemt, zijn altijd aansprekend. Naast haring en rookworst zijn dat bijvoorbeeld oliebollen en speculaas. Of de testen helpen, is moeilijk te zeggen, maar er zijn bedrijven die naar aanleiding van een testresultaat de procesvoering hebben veranderd.
Diny Schouten zou graag een smaaktest zien die het verschil aantoont tussen een snackbarkip en een ‘betere’ kip. Hovius waarschuwde dat niet gezegd is dat de ‘betere’ kip lekkerder is. Er wordt te weinig over voeding geschreven, vindt de VN-specialiste. Het werd niet één-twee-drie duidelijk waar je dan precies over moet schrijven en met welke uitgangspunten. Onderzoeken welke producten goed en slecht zijn? Maar als je af en toe een minder veilig product eet, word je nog niet ziek. Ingrid van Haevre van het IOVO merkt op dat de controle op voedsel de laatste jaren is verbeterd, maar dat er nieuwe zorgen opduiken, zoals microverontreiniging en verkeerd voedselgedrag.
Diny Schoutens stelling dat voedsel weinig status heeft, werd bevestigd en weersproken. Een uitzending van Zembla over koeien en kippen trekt amper aandacht. Bovendien willen mensen niet lezen dat ze rotzooi eten. Daarentegen staat Ahold nog steeds in de belangstelling mede omdat mensen de onderneming met Albert Heijn associëren. Voedsel is juist een hot item! In elk geval is het de taak van journalisten onderzoek te doen naar voeding, ook als een onderwerp een paar maanden werk vergt. Schouten is sceptisch. Hoe vind je een werkgever die er zijn nek voor wil uitsteken als de kijkcijfers niet veel goeds voorspellen? De vorm van het uiteindelijke programma of artikel is belangrijk. En, wat volgens Hovius vaak wordt vergeten: intern moet je je gegevens goed presenteren.
