VVOJ Conferentie 2004
Titel: Leerzame onderzoeken
Workshop: Presentatie Jaarboek Onderzoeksjournalistie 2004
Sprekers: Bram Vermeer (freelance)
Datum en tijd: vrijdag 19 november, 12.20 – 12.30 uur
Voor de tweede keer hebben we een jaarboek gemaakt. Met een selectie van leerzame onderzoeksjournalistiek. De keuze, de selectie was dit jaar niet zo makkelijk. De redactie van het jaarboek kwam met grote boodschappentassen vol met videobanden, artikelen, boeken. Veel van u hebben daarvoor ingezonden en stuk voor stuk was het de moeite waard. We hebben daaruit 24 staaltjes van onderzoeksjournalistiek gekozen. Niet omdat dat de beste verhalen waren. Daarvoor hebben we de VVOJ-prijs, die wordt vanavond uitgereikt zoals u weet. De 24 projecten die wij kozen, hebben we uitgekozen om hun leerzaamheid. Het gaat in dit boek om inspirerende voorbeelden. Het gaat om de hobbels die journalisten hebben genomen, om de vindingrijkheid bij het zoeken naar gereedschappen. Ongeacht het succes.
We zijn gewend om bij voorbeeldige onderzoeksjournalistiek vooral te denken aan een paar TV-programma’s, aan landelijke dagbladen, Vrij Nederland, misschien HP/De Tijd, maar er wordt ook heel veel inventief onderzoek gedaan bij vakbladen en regionale media, de radio en uit al die hoeken hebben wij projecten geselecteerd in het jaarboek. En de 24 makers van al die verhalen hebben we gevraagd om het verhaal achter het verhaal te schrijven. En dat hebben ze met groot enthousiasme en met grote openheid gedaan. En daar zijn we hen ook heel erg dankbaar voor. Dat maakt het echt tot een leerboek. De journalisten leegden voor ons hun lades, ze groeven in hun herinnering, allemaal om te vertellen hoe ze het gedaan hebben. Ze laten hun gereedschapskist zien, en het leuke is, die is voor iedereen weer een beetje anders.
Zo kun je in het jaarboek lezen hoe het onderwijsblad de jaarrekeningen van de ROC’s naploos en zo op het spoor kwam van wanbeleid. En al lezend kom je ook op ideeën om dat na te doen. Dat recept laat zich herhalen bij de brandweer, bij ziekenhuizen of verzin het zelf maar. En zo zit eigenlijk het hele boek vol ideeën, en ik hoop dat iedereen zich daardoor inspireren laat tot meer onderzoeksjournalistiek.
We hadden ook graag een blooper gehad in het jaarboek, want vandaag hebben we al gehoord dat je van fouten misschien nog het meeste leert. We hebben het NOS-Journaal en Panorama gevraagd om iets te schrijven over die beroemde zaak die ze het afgelopen jaar moesten herroepen. Maar ze hadden immers al genoeg advocaten aan de deur gehad, dus dat staat er niet in. Maar misschien dat de sessies van vanochtend ons inspireren om voortaan nog meer over onze fouten aan elkaar te vertellen.
Met de 24 verhalen die we wel hebben, hebben we denken wij een mooi boek gemaakt. Dit is het geworden. Het is een echt leerboek en dat maakt het meteen ook lastig om het eerste exemplaar aan iemand te overhandigen. Want wie geef je nou een leerboek? Wie moet er hier het meest leren? Zijn het de aanwezige hoofdredacteuren, misschien mensen van de sponsoren, dat doen we eigenlijk liever niet. We geven het maar gelijk aan u allemaal. Er is voor ieder lid een exemplaar, dat kunt u straks afhalen bij de infobalie. Die is op de tweede verdieping, want daar gaat na de lunch het programma verder en ik wens u daarbij allemaal heel veel leesplezier toe.
