VVOJ Conferentie Onderzoeksjournalistiek 2006
workshop: Spindoctors en lobbyisten
Datum en tijd: Zaterdag 18 november, 09.00 – 10.15
sprekers: Stefan Gijssels (pr-adviseur), Erik Wesselius (Corporate Europe Observatory)
moderator: Marleen Teugels (freelance)
verslag: Nico Kussendrager
Stefan Gijssels werkt(e) voor overheid, bedrijven en belangenorganisaties. Hij maakt duidelijk welke rollen pr-adviseurs/spindoctors spelen: zowel als crisismanager (productrecall), issuesmanager als het verbeteren van het imago van ‘een’ overheid, en vertelt over hun werkwijze.
Zijn boodschap: ‘Een pr-adviseur kan geen imago realiseren als de realiteit een totaal andere is.’
De taakvan de pr-adviseur/spinsoctor is de boodschap van de opdrachtgever zo goed mogelijk over te brengen. Werkwijze: inputanalyse, wat wordt bericht over bepaalde ontwikkelingen, hoe kan de klant/opdrachtgever daarop inspelen, politieke analyse maken.
Stap één, volgens Gijssels is rechtstreekse bevraging: wat zijn doelstellingen van de klant?
Aandachtspunten:
– wat is de strategie
– wat de doelgroep
– wat de boodschap
– hoe verloopt de timing
– wat is de beste tactiek
– is training nodig
– hoe kan aan procesverbetering worden gewerkt
– bestaat er consensus over de doelstellingen
– doelstellingen niet verstoppen
– geen ‘kunstmatige’ campagne voeren
– ‘legitieme organisatie’?
– transparantie
– wat zijn ontwikkelingen/mogelijke gevolgen op lange termijn
Vraag uit de zaal wordt gevraagd of hij ethische grenzen kent. Gijssels kan zich maar één voorbeeld herinneren: een land dat lid wil worden van de EU maar waar ook sprake is van schendingen van de mensenrechten. Het desbetreffende land wil wel zijn imago verbeteren maar niet de mensenrechten. Gijssels maakt de vergelijking met het werk van een advocaat die ook de belangen van zijn opdrachtgever zo goed mogelijk verdedigt en niet in de kwestie zelf treedt. De pr-adviseur/spindoctor heeft geen eigen agenda maar werkt voor de klant.
Erik Wesselius (Corporate Europe Observatory) probeert duidelijk te maken hoe groot de rol van lobbyisten is binnen de EU en hoe deze door de media wordt onderschat/onderbelicht. Ze zijn bij voortduring bezig eigen nieuws te creëren, waarin door de media te makkelijk wordt meegegaan. Wesselius pleit voor meer transparantie wat betreft het ‘lobbywezen’ binnen de Europese Unie. Naar schatting zijn er op dit moment ongeveer 15.000 lobbyisten met allemaal hun eigen opdrachtgevers en belangen. Niet duidelijk is wat de rol en de betekenis van de lobbyisten precies is, noch bestaat er enige democratische controle. Sterker nog: de bureaucratie (binnen de EU en elders) doet een beroep op ‘kennis van buiten’, te weten de lobbyisten.
Lobbyisten zijn zowel werkzaam voor het bedrijfsleven, publieke organisaties, overheid. Soms is hun rol en positie niet duidelijk, in andere gevallen werken lobbyisten volstrekt open voor lobbyorganisaties, pr-firma’s. Journalisten weten lang niet in alle gevallen met wie ze van doen hebben. De inbreng van lobbyisten is vaak veel groter dan gedacht. Rondleiding door Europese wijk in Brussel maakt dat in de praktijk/door waarneming duidelijk.
Uit de discussie:
Waarom relatief weinig aandacht voor EU/wat alternatieven?
1. Europa ligt moeilijk, is complex
2. (Hoofdrol)spelers vaak onbekend
3. Er bestaan geen Europese media, noch een ‘echte’ Europese journalistiek
4. Meer aandacht voor kennis/inbreng Europarlementariërs (en hun assistenten!)
5. Meer aandacht voor kennis/inbreng NGO’s
Wesselius pleit tot slot voor (nogmaals) meer transparantie, een gedragscode en registratie voor lobbyisten (‘lobbyregister’), geen bevoorrechte toegang van lobbyisten/bedrijfsleven (via EU-highlevelgroups), duidelijkheid over financiering (wat betaalt de chemische industrie voor een ‘lobby’, wat een milieu-organisatie?). Hij houdt een pleidooi voor onderzoek naar en discussie over de rol van lobbyisten.
