GIJC report: Pearl Award Trafigura-verhaal

De Daniel Pearl Award 2010 gaat naar de makers van het verhaal over de zogeheten Trafigura Affaire. Jeroen Trommelen, Kjersti Knuddsøn en Synnøve Bakke (NRK, Norwegian Broadcasting Corporation), David Leigh (The Guardian), Meirion Jones en Liz MacKean (BBC) krijgen de prijs voor hun serie publicaties Trafigura’s Toxic Waste Dump. Dat werd zaterdagavond bekend gemaakt tijdens de Global Investigative Journalism Conference in het Zwitserse Genève.
Tekst: Rachel Levy
Foto’s: Jan Gunnar Furuly
Deze serie, een uniek internationaal samenwerkingsverband tussen de verschillende internationale media, beschrijft hoe het off-shore oliehandelbedrijf Trafigura illegaal giftig afval dumpte in Ivoorkust, waardoor duizenden mensen ziek werden. Trafigura deed vervolgens verwoede pogingen om dit feit buiten het nieuws te houden, wat de journalisten tevens naar buiten brachten.
‘Ik had het natuurlijk wel stiekem gehoopt, maar toch niet verwacht,’ vertelt een hoorbaar blije Jeroen Trommelen aan VVOJ-webredacteur Rachel Levy.
‘Ik ken de andere verhalen die meedongen naar de prijs alleen van titel en onderwerp. Het leek mij een steengoede competitie, met stuk voor stuk hele goede onthullende verhalen.’
Ook de juryleden stelden ‘onder de indruk’ te zijn van de kwaliteit van de inzendingen. In totaal boog de jury zich over 85 inzendingen afkomstig uit 40 landen; enkele weken geleden werden er al zeven finalisten genomineerd.
Directeur Bill Buzenberg van het Center for Public Integrity zei dat het het ‘een uitzonderlijke verzameling verhalen’ betrof, ‘gemaakt door bijzondere journalisten’.
De tweede Pearl Award ging naar de Amerikaanse journalist Aram Roston (The Natio) voor zijn verhaal ‘How the US Funds the Taliban’. Roston beschreef hierin hoe militaire aannemers van het Pentagon in Afghanistan regelmatig miljoenen dollars aan de Taliban betalen zodat zij de Amerikaanse troepen kunnen bevoorraden.
Bij de productie van de Trafigura-serie stonden met name de BBC en The Guardian onder grote druk, vertelt Trommelen. Trafigura schakelde een leger juristen in die die, met de controversiële Britse smaadwetten in de hand, het beide media zeer moeilijk maakte. Voor de BBC betekende dat onder andere dat ze gedwongen waren een halfslachtig excuus te maken voor een reportage waarvan feitelijk vaststond dat er geen onwaarheden in waren verteld.
‘In die zin is deze prijs dan ook een vorm van erkenning en steun voor een ander soort journalistiek,’ zegt Trommelen.
Volgens de Volkskrant-journalist merken zijn onderzoekscollega’s en hij steeds vaker hoe machtig de arm van de bedrijfswereld is en hoe deze, met behulp van de bewuste Britse smaadwetgeving, de onafhankelijke journalistiek kan inperken.
‘Voor mijn Noorse collega’s en mijzelf speelde dat allemaal wat minder,’ vult hij aan, ‘Vooral de BBC heeft daar echt last van gehad, en dat sinds de prijsuitreiking op Twitter steeds wordt verwezen naar dat BBC artikel, voelt dan ook erg goed.’
Voor Trommelen, die zich in 2006 toelegde op de onderzoeksjournalistiek, is de Pearl Award zijn eerste journalistieke prijs, al werd hij wel twee jaar eerder genomineerd voor De Tegel, de Nederlandse prijs voor de beste journalistieke productie.
Tot juli werkt Trommelen als docent bij de postdoctorale journalistiekopleiding van de Erasmus Universiteit in Rotterdam; wat hij daarna gaat doen, weet hij nog niet.
‘Ik heb een project over de Joint Strike Fighter dat ik misschien ga uitwerken, maar wie weet wordt het ook weer iets heel anders. Ik ben tijdens de conferentie in Geneve benaderd door allerlei collega’s die met interessante informatie kwamen over Trafigura, maar ik denk dat het tijd is voor een nieuw, vers project.’
Het International Consortium of Investigative Journalists, een project van het Center for Public Integrity in Washington, DC, reikt de Daniel Pearl Award iedere twee jaar uit aan journalisten die een wezenlijke bijdrage leverden aan internationale onderzoeksjournalistiek.
De prijs, die tot 2008 de ICIJ Award heette, is genoemd naar de journalist die in 2002 door Pakistaanse militanten werd vermoord.
Aan de prijs is een geldbedrag van 5.000 dollar (3.756 euro) verbonden voor ieder van de prijswinnaars.
Lees meerover de prijsuitreiking of klik hier voor meer informatie over de serie van onder andere voormalig VVOJ-bestuurslid Jeroen Trommelen.