VVOJ2010 verslag: het milieu is overal

Titel: Het milieu is overal
Datum: 19 november 2010
Tijd: 14:00-15:15
Aantal deelnemers: 10
Sprekers: Michel Robles (milieujournalist, freelance), Birgit Loos (RIVM), Marien Mulder (omroep Zuidplas)
Moderator: Judith Moerman (omroep West)
Lees ook het verslag van Judith Moerman zelf.
Tekt: Stefan Acke
Milieujournalistiek kent haar eigen, specifieke problemen. Politici zijn niet happig om gegevens over milieuvervuiling vrij te geven.
Vaak zijn er bronnen genoeg – je kunt het zo gek niet bedenken, of het wordt wel opgemeten – maar de toegankelijkheid van die bronnen laat meestal te wensen over. Drie ervaringsdeskundigen verduidelijkten hun pogingen om het kluwen van de milieu-informatie te ontwarren.
Zoek de dissident
Michel Robles kreeg begin jaren tachtig rapporten over watervervuiling in handen met behulp van misnoegde provinciemedewerkers.
Ze mochten de gegevens, die op zware vervuiling wezen, niet vrijgeven, maar gaven Robles de gelegenheid de rapporten te kopiëren terwijl ze weg waren. Met die gegevens kon hij officieel niets doen, want ze waren illegaal verkregen.
Een eigen onderzoek gaf aan dat er geen vervuiling was. Met dat onderzoek – de resultaten liet hij achterwege – kon hij de provincie onder druk zetten om hún gegevens toch vrij te geven. Het komt erop neer te durven en naar mensen te zoeken die ontevreden zijn.
Robles maakt wel de kanttekening dat de tegenpartij dertig jaar later veel beter getraind is en dat de reputatie van het medium niet mag worden geschaad door foutieve berichtgeving.
Marien Mulders coverde onlangs zijn eerste milieuverhaal. De eigenaar van een recreatiepark dat een broedplaats is voor ooievaars, wilde een er helikopterplatform aanleggen.
Naar eigen zeggen had hij daar ook toestemming voor gekregen. Dat was lastig te controleren, want de bevoegdheden zijn versnipperd. De Rijksluchtvaartdienst (RLD), die bevoegd is voor het luchtruim, had toestemming gegeven. Andere bevoegdheden lagen bij de gemeente en de provincie.
Een bijzonder probleem was dat het om een fusiegemeente ging die nog maar drie jaar bestond. Elke gemeente had tot 2006 een mooi online archief, sinds de fusie was er… niets meer.
Zelfs de oude archieven waren offline gehaald. Mulders vermoedde dat er een groter verhaal achter zat, maar om zelf onderzoek te doen, zoals uit het publiek gesuggereerd wordt, was de redactie te beperkt.
De volgende suggestie, een samenwerking van de nieuwsredacties, wordt ook verworpen omdat het over een lokale aangelegenheid ging. Hieruit leerde Mulders vooral dat het internet veel zoekmogelijkheden biedt, maar door zijn versnippering vaak onpraktisch is.
Birgit Loos beaamde dat die versnippering ontmoedigend werkt. Zij lijstte vier belangrijke bronnen van milieu-informatie op:
• Emissieregistratie (www.emissieregistratie.nl)
Cijfers over de uitstoot van vele stoffen
• Landelijk Meetnet Luchtkwaliteit (www.lml.rivm.nl)
Realtimemeetingen van o.a. fijn stof, geeft telkens een 24-uurgemiddelde weer
• Compendium voor de Leefomgeving (http://www.compendiumvoordeleefomgeving.nl)
Actuele kwaliteit van het leefmilieu aan de hand van indicatoren
• Atlas Leefomgeving (www.atlasinfo.nl)
Nog in ontwikkeling, poging om bestaande info te bundelen op postcodeniveau
Er komen veel kritische vragen over deze (betrekkelijk nieuwe) initiatieven. Zo worden er geen echte gegevens getoond, maar schattingen.
Michel Robles merkt op dat het RIVM is opgericht uit nood aan betrouwbare gegevens. Aangezien daar geen geld voor is, zijn de gegevens afkomstig van bedrijven. Die hebben natuurlijk andere belangen.
Loos antwoordt dat de limitaties van het systeem bekend zijn en dat de journalist daar ook rekening mee moet houden. De cijfers zijn inderdaad soms afkomstig van bedrijven, maar beter licht onbetrouwbare cijfers dan helemaal niets, stelt ze.
Het internet heeft voor milieujournalistiek voor- en nadelen gehad: er is meer informatie beschikbaar, maar die informatie is nu meer versnipperd. Pogingen om die te bundelen zijn er, maar staan duidelijk nog in kun kinderschoenen.