Titel workshop: Doopceel lichten
Datum: 20 april 2013
Tijd: 15:15-16:16 uur
Docent: Eric Hennekam
Verslag:Wilma Lagendijk
Eric Hennekam staat met opgestroopte mouwen voor de klas en kijkt de deelnemers handenwrijvend aan.
‘Het slechte nieuws: dit kan niet in een uur. Om je dit te leren heb ik vijf uur nodig.’
Hij kijkt de ruimte in en voegt er dan geruststellend aan toe: ‘Ik ga jullie een methode leren.’
Deep web
De toon is gezet, dit wordt aanpoten. De ruim twintig deelnemers laten zich niet afschrikken en kijken verwachtingsvol naar het scherm. Er staat een afbeelding geprojecteerd van drie vissersbootjes met een net in een eindeloos diepe zee.
De bootjes heten Bing, Yahoo en Google en ze vissen aan de oppervlakte. De enorme blauwe leegte onder hun netten stelt het Deep web voor. Daar moeten de journalisten gaan zoeken. Daar is veel informatie te vinden, die de zoekmachines niet opvissen.
Voordeur
Aan de hand van een paar voorbeelden laat Eric zien hoe de zoekmachines na een schijnbare eenvoudige zoekopdracht zero resultaat aangeven. Een eerste aanwijzing die de journalisten krijgen is:
‘Gebruik in je zoekopdracht woorden als zoeken, archief, databank en document. En,’ voegt Eric daar aan toe terwijl hij een exemplaar laat zien: ‘koop de Googlecode van Henk van Es.’
Ondertussen klinkt op de achtergrond het deuntje I’m gonna nock on your door, ring on your bell. Eric wil dat we eerst de voordeur van de site zoeken en daarna eenmaal binnen, verder op zoek gaan.
Taal verandert
De ene databank na de andere wordt gedeeld met de toehoorders. Van gahetna.nl (‘vreselijk slechte site, ik schaam me dat ik hier gewerkt heb’) tot anp.kb.nl waar je het nieuws kunt terugluisteren zoals dat voorgelezen werd op de radio.
In de zee van websites en databanken wijst Eric erop dat je er wel aan moet denken dat woorden in de tijd veranderen. Zo moet je wanneer je op zoek bent naar een crematie van lang gelden de zoekterm ‘lijkverbranding’ gebruiken, omdat crematie geen gangbaar woord was.
Archieven
Stap twee in het speuren is het gebruik maken van archieven. Toets in Wikipedia de zoekterm ‘burgemeestersbenoeming’ in en je krijgt een overzicht van archiefvormers. Iedereen heeft een archief, maar hoe krijg je er toegang toe? Je kunt op zoek gaan naar plekken waar informatie uit het archief ook te vinden is.
Bijvoorbeeld een overkoepelende organisatie, of bedenk je dat er naast een ontvanger ook een verzender is. Maak ook gebruik van de vijf W’s. Wie zoek je, welke periode, waar speelde het zich af enz.
Zo was Eric op zoek naar informatie over de treinkaping in De Punt. Het Nationaal Archief wilde hem geen inzage geven. Hij realiseerde zich dat de rechtbank het archief van die zaak had overgedragen aan het Drents archief. Daar kreeg hij zo toegang.
Literatuur en levenslijn
Onmisbaar bij naspeuringen is het literatuuronderzoek. Voor vijftien euro heb je een jaarabonnement op de site van de Koninklijke Bibliotheek. Je hebt zo toegang tot databanken als Lexisnexis.
Daar kun je online de laatste edities en archieven van 13.000 (inter)nationale nieuwsbronnen zoals kranten, magazines en vakbladen doorzoeken. Maar denk ook aan de levenslijn van mensen.
Vanaf geboorte tot overlijden staan gegevens in talloze archieven.
Maak vooral gebruik van sociale netwerken. Er is niets op internet te vinden over een bepaalde persoon, maar zijn zoontje schrijft op Facebook ‘Mijn vader werkt bij de AIVD’.
In rap tempo ontvouwt zich de ene ontdekking na de andere. Tal van genealogie sites komen in beeld. Eric weet niet van ophouden en wordt bijkans het lokaal uitgezet.
‘Burgerlijke stand niet toegankelijk? Daar heb ik wel een trucje voor.’
We kunnen straks de handout downloaden en het allemaal nog eens rustig nalezen.
