Investigative Reporters and Editors, VVOJs Amerikaanse zusterorganisatie, confereert van 20 t/m 23 juni in San Antonio, Texas. VVOJ-directeur Margo Smit trekt met de verslaggever-schoenen aan door een wirwar van workshops en trainingen, en haalt er enkele hoogtepunten uit. Op donderdag 20 juni is alles mobiel, zo lijkt het. Ook de donoren.
If this is Thursday, this must be San Antonio…
Met zo’n 1100 bezoekers is deze editie van IRE’s conferentie een van de grotere van de afgelopen jaren.
Of het door de locatie (‘quirky San Antonio’, een swingende studentenstad met een binnenstad die her en der aan de Utrechtse werven doet denken) of de hernieuwde belangstelling voor onderzoeksjournalistiek vanwege succesvolle projecten als ICIJ’s OffshoreLeaks komt is voor IRE’s directeur Mark Horvitt niet helder. ‘Maar de dalende trend in deelnemersaantal van de afgelopen jaren wordt hier zeker niet doorgezet.’
Al is de focus (uiteraard) Amerikaans, voor de (uiteraard) nieuwsgierige Europese journalist is er alleen al door de omvang genoeg te halen. Data-journalistiek neemt zeker een derde van het aantal bijeenkomsten voor zijn rekening, maar ook het maken van onderzoeksverhalen voor nieuwe, veelal mobiele publicatieplatforms wordt in meerdere sessies behandeld.
Apps te geef
Zo begint Tv-verslaggever Stephen Stock (KNTV, San Francisco) in een van de openingssessies met het oplijsten van de meest bruikbare apps voor verslaggevers en onderzoeksjournalisten. Veel zullen bij de insiders bekend zijn of helaas alleen bruikbaar in Amerika en Canada, maar al vind je maar weer een onbekende maar o zo handige app, ben je alweer rijker.
Dat ook de ‘grote broers’ in de business mobiele platforms nog niet echt in hun dagelijkse praktijk weten te incorporeren blijkt uit een sessie met de intrigerende naam ‘Demystifying mobile for investigations’. Die de-mystificeert niet veel, maar blijft grotendeels steken in het wisselen van statements als ‘Mobile is not the future, it is here already’ en ‘Mobile is an experience in itself’.
David Ho van Dow Jones/Wall Street Journal komt nog het dichtst bij een concreet advies. ‘Mijn belangrijkste tip is: ‘Do not annoy mobile users’. Het is zo simpel om een mobiele gebruiker tegen je in het harnas te jagen door in je app termen als ‘click here’ of programma’s als Flash te gebruiken. Er valt niet handig te klikken in een app, en I-pad of I-phone gebruikers kunnen (bijna) niks met Flash. Als je hier niet op let ben je die gebruikers al kwijt. En die komen niet zo snel weer terug.”
Wat goede voorbeelden van onderzoeksprojecten op mobiele platforms zijn die hopelijk goed doen volgen? Jeff Taylor (The Indianapolis Star) noemt ‘On shaky ground‘ van het Californische Center for Investigative Reporting of ‘Ghost Factories’ van USA Today. (Bekijk beide dus ook eens op een mobiel platform. En, was u enthousiast?)
Maak er maar een (gratis) kaartje van
Interessanter is de ‘sales pitch’ van ESRI, de firma achter kaartensoftware ArcGIS. Tot voor kort een peperdure grap voor journalisten. Maar ESRI heeft een ‘gratis’ versie van zijn meest populaire kaartenmaker ontwikkeld. De prijs voor het zonder kassagerinkel werken met al dit moois is dat je ‘in de cloud’ (en wel ESRI’s ‘cloud’) werkt. Daar komt bij: wat je maakt, deel je met derden, en niet alleen je eigen lezers en kijkers. Maar soms is dat geen belemmering, en dan is gratis GIS echt een kadootje voor kleine en armlastige media. Alleen al het bladeren door wat anderen maken, kan je alweer op ideeën brengen. Kijk maar eens naar allerlei kaarten die er na de tornado’s in Moore met behulp van gratis GIS werden gemaakt. Smullen. (En nee, ik heb geen aandelen…)
Samen in de boot
En dan zijn er de observaties van enkele grote fondsen omtrent de financiering van onderzoeksjournalistiek. Volgens hen komen journalisten, nieuwsorganisaties of non-profits nog maar al te vaak met hooguit half uitgewerkte voorstellen bij fondsen en donoren, zonder zich in de achtergrond van de donor te verdiepen, verwachtend hun hele project gefinancierd te krijgen.
‘Maar fondsen zullen je hooguit in de boot zetten en je een stukje de goede richting uit duwen,’ stelt Sue Hale (Ethics and Excellence in Journalism Foundation, tweede van links), ‘ze stappen niet mee in de boot om je te roeien. Als we vragen naar duurzaamheid van projecten bedoelen we dus precies dat: hoe en waar vind je -met onze hulp- geld om er over tien jaar nog steeds te zijn.’
De zaal moppert dat er zo wel erg veel tijd in fondsenwerving gaat zitten. Dat beaamt Mark Hallett (McCormick Foundation, uiterst rechts). Maar, raadt hij aan, neem die tijd dan ook als kosten op in het bedrag dat je aanvraagt: iemand moet dat werk doen, de kachel op kantoor moet ook branden. ‘Do not short change yourself,’ grijnst hij.
‘Fondsen kunnen verdwenen media en teloor gegane journalistieke banen niet terugbrengen,’ zegt Marie Gilot (John S. and James L. Knight Foundation, tweede van rechts). Knight zet daarom voluit in op journalistieke innovaties, al blijft het lastig te definiëren wanneer iets innoverend is. ‘Wij zoeken bijvoorbeeld naar nieuwe ontwikkelingen binnen de gedrukte media, want zeker in kleine en gesloten gemeenschappen is print nog steeds onontkoombaar bij het verspreiden van informatie. Maar het lijkt wel of de gedrukte media niet eens meer zoeken naar vernieuwing. Waarom ziet een voorpagina er al twintig jaar hetzelfde uit? Kan dat niet anders? Moet dat niet anders inmiddels?’
Klein is fijn (voor de donor?)
Alle drie de fondsen geven aan steeds meer geïnteresseerd te raken in hyperlocale initiatieven. Op micro-niveau weten projecten veelal uitstekend hun doelgroep te vinden, en dus wordt het meten van impact (iets dat veel fondsen graag doen, en neem het ze eens kwalijk: je wilt toch weten wat je donatie bewerkstelligt?) eenvoudiger. Oppassen voor al te veel versnippering en een toenemende tunnelvisie komen in deze sessie helaas echter niet ter sprake.
Moderator Charles Lewis (geheel links op de foto, Investigative Reporting Workshop at American University Washington DC, waar een nieuw model van samenwerking tussen non-profit en profit is gestart: het samen financieren door een universiteit en een krant van een verslaggever/docent onderzoeksjournalistiek, nog te vers om te zien of dit model beide partijen voordeel brengt) wijst er op dat hij -in het Amerikaanse landschap van inmiddels tientallen non-profit onderzoekscentra- slechts één organisatie kent die bijna quitte draait met een combinatie van fondsen, donoren, sponsors en andere inkomstenbronnen: de Texas Tribune.
Uw verslaggever neemt zich voor naar deze witte raaf op zoek te gaan tijdens het vervolg van #IRE13.
