Tussen Prinsjesdag en Algemene Beschouwingen houdt het Expertisecentrum Journalistiek haar jaarlijkse symposium de Staat van Nederland, waar experts op diverse vakgebieden toelichten hoe het land er nu echt voorstaat. Een uitgelezen kans om stevig bijgepraat te worden door deskundigen ‘in het wild’.
Organisator Expertisecentrum Journalistiek wist met 15 lezingen over Nederland in 2013 journalisten en studenten naar de Stadsschouwburg in Amsterdam te lokken. Specialisten spraken over hun vakgebied, variërend van milieu en schaliegas tot de twitterdemocratie en flexwerken.
Dead end of stepping stone?
Hoogleraar Economie van de verzorgingsstaat Janneke Plantenga opende de reeks lezingen in de Koninklijke Foyer met een uiteenzetting over jeugdwerkloosheid. Plantenga is minder geïnteresseerd in de statistieken over bijbaantjes van jongeren, maar meer in hun eerste ‘echte’ baan. 30% van deze eerste banen zijn tijdelijk, en de vraag is of een tijdelijke baan een opstapje is naar vast werk; een ‘stepping stone’ of juist een ‘dead end’.
Een risico op een ‘dead end’ is volgens Plantenga aanwezig bij de zogenaamde Startersbeurzen van FNV Jong en CNV Jongeren. “Hier moeten we voorzichtig mee zijn”, vertelt ze. Jongeren krijgen met de startersbeurs een tijdelijke aanstelling die mede wordt betaald door de gemeente. “De kans moet geoptimaliseerd worden dat er na afloop een vaste baan is”, betoogt de Utrechtse hoogleraar.
Na een afwijzing van een werkgever na een tijdelijke periode kunnen andere potentiële werkgevers het idee krijgen dat er iets mis met je is, omdat je een tijdelijk contract niet kon omzetten in een vaste aanstelling. Er moet een “optimalisering van de omstandigheden” komen. Plantenga pleit voor een betere balans tussen vast en flexibel op de arbeidsmarkt. Werknemers moeten meer de kans krijgen om door te stromen naar een vast contract, de ‘stepping stone’.
Veel ZZP-ers waren er helaas niet bij de Staat van Nederland. Aanwezig zijn in de tijd van de baas is er voor hen niet bij. Ze misten daardoor het hart onder de riem van Plantenga. Volgens haar moet er voldoende ruimte blijven voor zelfstandigen. Het is een vorm van “innovatief potentieel” en moet niet onaantrekkelijk gemaakt worden op het vlak van de sociale zekerheid. “Anders wordt het een schraal bestaan”, besluit Plantenga haar lezing.
Cultuuromslag in de zorg
Hugo Keuzenkamp maakte aan het begin van zijn lezing meteen duidelijk dat hij er voornamelijk stond als bestuurder van het Westfriesgasthuis in Hoorn en niet enkel als hoogleraar Verzekeringskunde. Geen overbodige waarschuwing, daar Keuzenkamp meerdere malen aangaf hoe ‘zijn’ ziekenhuis er voor staat. Zijn lezing stond met de titel ‘De macht van zorgverzekeraars ontleed’ op het programma, maar hierover werd weinig gesproken.
Wel leerden de aanwezigen dat er volgens Keuzenkamp een cultuuromslag nodig is binnen de bejaarden- en verpleeghuizen, omdat er nu niet zomaar meer een indicatie wordt gegeven. “De bevolking van een verpleeghuis is vandaag al een stuk zieker dan vijf jaar geleden”, constateerde Keuzenkamp. In Duitsland en Scandinavië wordt beter dan in Nederland gezorgd dat mensen langer thuis blijven wonen.
‘U moet ze uitmelken!”
Hoogleraar Rinus van Schendelen week ook af van het aangekondigde programma. Helaas geen analyse van de winnende lobbyisten met het oog op de miljoenennota, maar wel een vermakelijke lezing over de huidige belangenbehartigers en hoe als journalist er mee om te gaan. “U moet ze uitmelken!”, aldus Van Schendelen.
De hoogleraar dirigeerde aan het begin van zijn uurtje iedereen in de zaal naar de juiste plek en controleerde onmiddellijk even of de aanwezigen het artikel uit het programma ter voorbereiding wel hadden gelezen. Van Schendelen poneerde het begrip ‘intelligente luiheid’. “Dat stond ook in het stukje tekst dat naar u hunkert”, voegde hij er aan toe. Journalisten moeten zaken doen met lobbyisten die bij hen aankloppen. Altijd vragen naar informatie over een ander dossier dan waar het op dat moment over gaat. En nog een tip: ga eens in de eerste klas coupé zitten naar Brussel, een traject waar veel ambtenaren reizen. “Bij Roosendaal weet ik ongeveer al waar de problemen zitten.”
Wie toch nog naar de miljoenennota wilde kijken, moest zich wenden tot het avondprogramma van de Staat van Nederland waar Van Schendelen ook een aandeel in had. Voor de deelnemende journalisten waren de korte lezingen in de avond gratis toegankelijk, maar voor verscheidene een stap te ver na van 9 tot 5 al te zijn gevoed met cijfers en statistieken.
Tekst en foto’s: Henriëtte Klijnstra.
