Utrechts Nieuwsblad/Amersfoortse Courant, 23, 24 en 26 april 2004
Door Iris van den Boom, Dylan de Gruijl en Ard Schouten
Jeugdinrichting Den Engh kwam in opspraak na een serie publicaties in Utrechts Nieuwsblad/Amersfoortse Courant. Daar ging zeven maanden onderzoek aan vooraf. Drie verslaggevers spraken met tientallen medewerkers, ex-medewerkers en onderzochten schriftelijke bronnen. De eerste verhalen van de serie.
23 april 2004
Jeugdinrichting verzwijgt geweld binnenshuis
DEN DOLDER/OSSENDRECHT Van onze verslaggevers
Justitiële jeugdinrichting Den Engh handelt al jaren op de rand van het toelaatbare. Zowel wettelijk als moreel neemt de jeugdinrichting het niet zo nauw met de regels. Dat blijkt uit onderzoek van deze krant.
De afgelopen zeven maanden uitten mensen die bij Den Engh betrokken zijn kritiek op de inrichting tegenover journalisten van deze krant.
De tientallen medewerkers, ex-medewerkers en betrokkenen van Den Engh, gevestigd in Den Dolder en Ossendrecht, vinden dat de koers van de directie botst met wettelijke regels en ethische grenzen.
Geweldsincidenten worden door de directie van Den Engh binnenskamers gehouden. Het onder druk zetten van personeel wordt niet geschuwd. Zelfs wanneer pupillen elkaar aanranden of verkrachten, moet het personeel dat verzwijgen.
Ouders van slachtoffers wordt ‘in het belang van hun kind’ afgeraden aangifte te doen. Politieonderzoek en vervolging van strafbare feiten blijft dan uit. En dús verschijnen zulke delicten ook niet op het strafblad van de Den-Enghpupillen. Gevolg: wanneer een jongen opnieuw voor de rechtbank moet komen, is zijn crimineel cv niet compleet.
Eind vorig jaar hebben de ouders van een 22-jarige studente uit Den Dolder ervaren hoezeer Den Engh morele grenzen overschrijdt.
De directie bood hun dochter een brommer aan nadat ze door een pupil was verkracht. De vader weigerde het ‘cadeau’ en overweegt gerechtelijke stappen.
Ook het liegen voor de rechtbank is Den Engh niet vreemd. Om een jongen binnen de inrichting te houden, moest een getuige-deskundige, namens Den Engh, tegen beter weten in vertellen hoe goed het ging met de pupil.
Geslagen met ijzeren staaf, toch geen aangifte
DEN DOLDER/OSSENDRECHT Door Iris van den Boom, Dylan de Gruijl en Ard Schouten
Medewerkers en ex-medewerkers van de justitiële jeugdinrichting Den Engh in Den Dolder maken zich zorgen om de makkelijke manier waarop de instelling met veiligheid omgaat. Zowel groepsopvoeders als de gedetineerde jongens zouden bij incidenten onnodig risico lopen met betrekking tot hun persoonlijke veiligheid. ,,We worden geacht alles maar normaal te vinden en met praten op te lossen,” aldus een van de medewerkers.
Begin januari 2004 brak op een van de groepen onrust uit. Opstandige pupillen raakten zo door het dolle heen dat ze een groepsopvoeder met een prullenmand de tanden uit zijn mond sloegen. Een collega kreeg een strijkijzer op zijn hoofd.
Een maand eerder: een groep pupillen krijgt het in zijn hoofd om met kerst thuis te willen zijn. Ontsnappen is de enige manier. En dus wordt een groepsopvoeder neergeslagen met een ijzeren staaf. Als hij op de grond ligt krijgt de man nog een paar flinke trappen na. Volgens de politie ernstig genoeg voor de kwalificatie ‘zware mishandeling’, maar de directie houdt het incident stil. Volgens de politie heeft de directie noch de getroffen medewerker aangifte gedaan.
De groepsopvoeders die in november vorig jaar betrokken waren bij de opstand van groep M11, brachten het er wonderwel zonder kleerscheuren vanaf. De jongens sloegen hun paviljoen kort en klein, staken de gordijnen in brand en bedreigden hun begeleiders met zelfgemaakte steekwapens. De situatie liep ernstig uit de hand, maar de directie verbood de groepsleiding om de politie in te schakelen.
Binnen Den Engh ís wel materiaal aanwezig om jongens tot bedaren te brengen – waaronder afweerschilden -, maar dat ligt elders op het terrein. We mogen het trouwens niet eens gebruiken, legt personeel en ex-personeel uit. ,,En wie wordt getroffen doet geen aangifte, dan lig je eruit.”
Uit angst voor maatregelen van directeur A.Jonker, durft niemand met zijn naam in de krant. Het eigen nest bevuilen valt groepsopvoeders, ex-groepsopvoeders en andere betrokken sowieso zwaar. Want het werken met gedragsgestoorde en criminele jongens – vaak zware probleemgevallen – ‘is de mooiste job die er bestaat’.
Wanneer pupillen uit de inrichting ontsnappen, worden begeleiders geacht zelf achter de jongens aan te gaan. Zelfs soms wanneer het gaat om pupillen met een PIJ-maatregel, TBS voor jeugdigen. Diefstal met geweld, verkrachting, mishandeling en overvallen zijn voorbeelden van delicten die door pupillen van Den Eng worden gepleegd na hun ontsnapping, zo blijkt uit incidentenverslagen van de jeugdinrichting en verklaringen van medewerkers. Handboeien of andere veiligheidsmiddelen hebben de groepsopvoeders niet ter beschikking als ze achter pupillen aan moeten. De opsporing van ontsnapte gedetineerden – ook als het om jongeren gaat – is dan wel een taak van de politie, toch schakelt Den Engh die lang niet altijd in als jongens een vluchtpoging wagen. Directeur A.Jonker wil geen onnodige onrust.
Bovendien: de meeste ontsnappingen zijn in de ogen van de directie geen ontsnapping, maar ‘onttrekking aan het opvoedingsprogramma’. Niet ernstig genoeg om de politie in te schakelen. ,,En zo vinden wij onszelf soms terug in de woning van een agressieve pupil, zonder opsporingsbevel of ander drukmiddel. Je hebt het over voor je werk en voor zo’n jongen, maar eigenlijk is het absurd,” aldus een ervaren groepsopvoeder. In november 2002 ontving de directie een conceptveiligheidsplan, waar veel bezorgde groepsopvoeders en teamleiders zich achter schaarden. Directe aanleiding: de gebroken oogkas van een collega. De potige man kon zich tijdens een handgemeen met een pupil enkel afweren met een matras, omdat veiligheidsmateriaal wederom niet voorhanden was. Met hun veiligheidsplan pleitten de groepsopvoeders en teamleiders voor schilden en handboeien op iedere afdeling. Ook wilden ze duidelijke richtlijnen wanneer wel of niet de politie wordt ingeschakeld. Ze hoorden op hun voorstellen echter nooit meer iets terug.
Den Engh zegt zich niet te herkennen in alle kritiek. ,,Wij zijn trots op onze gemotiveerde en betrokken medewerkers en op de resultaten die wij behalen met groepen jongeren waar de samenleving geen raad mee weet. Den Engh betreurt het dat deze aantijgingen onnodige onrust bij pupillen, hun ouders en medewerkers veroorzaken,” aldus Den Engh.
De methode die Den Engh hanteert wordt gepromoot als dé manier om ontspoorde jongeren weer in het gareel te krijgen. Is de methode nu zelf ontspoord? Morgen meer in deze krant.
Reageren? reactie@un-ac.nl
