Zes studenten reisden eind maart naar Zuid-Afrika in het kader van het Beyond Your World programma van Lokaal Mondiaal. Daar verbleven ze twee weken in Johannesburg en Grahamstown. Ze maakten kennis met de plaatselijke bevolking, hielden interviews, schreven reportages en filmden. Na de reis maakten de studenten elk vier producties. De VVOJ was voorafgaand aan de reis betrokken bij de voorbereidende workshops. Allemaal schreven de studenten op de VVOJ website over hun reis en hun ervaringen met onderzoek doen in het buitenland. Hier het slot, deel 5: het slijten van je artikelen na thuiskomst.
door Rutger Westerhof
We zijn inmiddels al ruim een maand terug in Nederland. Sommigen hadden voor de reis al een afnemer voor hun artikelen gevonden en konden direct na terugkomst, of zelfs al tijdens de reis, aan het schrijven van een artikel beginnen. Voor mij was tijdens de reis nog veel onduidelijk over hoe ik de interviews die ik deed en locaties die ik bezocht over vier artikelen moest verdelen. Afnemers had ik ook nog niet.
Gedurende de twee weken in Zuid-Afrika heb ik in mijn hoofd al continu geschoven met interviews om er vier substantieel andere artikelen van te kunnen maken. Omdat de meeste van mijn interviews plaatsvonden binnen hetzelfde thema – onderwijs – was het schuiven geen onoverkomelijk probleem. Het maakt wel dat ik nu, tijdens het schrijven van de uiteindelijke artikelen, soms moeite heb om de verhaallijnen uit elkaar te houden. De artikelonderwerpen lopen in elkaar over, waardoor de focus soms verslapt en de vroege versies alle kanten op lijken te gaan.
Ondertussen verwatert de herinnering aan de twee weken daar. Ik ben aangewezen op mijn aantekeningen en geluidsopnames. Voor de inhoud, de citaten, is dat geen probleem, maar het terughalen van de sfeer waarbinnen de gesprekken werden gevoerd wordt steeds lastiger. De toon van de artikelen heeft hier uiteindelijk onder te lijden, de teksten worden zakelijker en academischer omdat ik geen sfeerimpressies meer heb om de alinea’s mee aan elkaar te praten.
Voor drie van de vier artikelen is onderdak gevonden, maar er moet nog het nodige aan geschaafd worden. De voornaamste kritiek is ook dat de verhalen overlap vertonen, een eenduidige lijn mist hier en daar nog.
Natuurlijk is dat ook hoe het uiteindelijk gaat. Je hebt (ideeën voor) artikelen, je hebt het materiaal, maar nu moet je ze nog zien te verkopen en dan kan een artikel ineens alle mogelijke vormen aannemen. Het pitchen blijft toch het lastigste. Elk mogelijk medium kan een totaal ander artikel opleveren en hoe breng je het elke keer zo dat het toch voor iedere eindredacteur zo interessant mogelijk is. Je kunt zelf wel een duidelijk idee hebben voor een artikel, van opbouw tot rode draad, maar als de eindredacteur liever de nadruk op iets anders wil hebben dan heb je daar maar mee te leven.
Die flexibiliteit is wat wel het meest blijft hangen van dit project. Hoewel het wel onhandig is dat ik daar nu pas zo mee geconfronteerd wordt. Had ik het eerder doorgehad, dan had ik misschien wel meer en andere vragen gesteld aan de personen die ik heb geïnterviewd. Al had het van te voren weten waar en hoe je iets gaat publiceren ook wel meegeholpen.
Achteraf gezien heb ik het proces misschien ook wel wat onderschat. Twee weken in Zuid-Afrika en daar dan vier artikelen over schrijven, dat moet toch wel lukken. Maar drie artikelen binnen één overkoepelend onderwerp waar ik voor deze reis nooit zo intensief over had nagedacht, laat staan over het onderwerp in Zuid-Afrika, dat had ik wel wat handiger aan kunnen pakken.
Maar dat is allemaal achteraf praten en het zijn ook alleen maar lessen die ik nooit op een andere manier had kunnen leren dan door het gewoon te doen. Alles bij elkaar opgeteld heb ik zelden zoveel geleerd van een project dat ik via de universiteit heb gedaan als van dit. Ik heb ook zelden in zo’n korte tijd zoveel van een land geleerd en of het nou als onderzoeksjournalist is of niet, terug naar Zuid-Afrika ga ik hoe dan ook nog een keer.
Lees ook eerdere afleveringen in deze serie:
– Afsluiting Zuid-Afrika, 22 april 2014, door Mara Schutter
– Verwondering, 14 april 2014, door Neeltje de Quaij
– Van start in Johannesburg, 3 april 2014, door Anouk Houtman
– Samenwerken is veiliger, 30 maart 2014, door Carla Vinke
