Titel: Onderzoek naar voedselveiligheid
Datum: 08 november 2014
Tijd: 09:00–10:15 uur
Sprekers: Marjo l’Homme en Marcel van Silfhout
Moderator: Rinke van den Brink
Aantal deelnemers: 18
Verslag: Anissa Bougrea
Vion is het grootste vleesbewerkingsbedrijf van Europa, toch is het bedrijf relatief onbekend. In 2012 kwam het bedrijf in opspraak omdat het in totaal elf ton goedkoop varkensvlees ten onrechte als biologisch verkocht. Marjo l’Homme bracht de fraude aan het licht.
Ze hadden één klokkenluider, maar degene die de bewijsstukken aanleverde, was uiteindelijk iemand anders. Het kostte wel wat moeite om die te vinden.
‘Hij had, terwijl hij bij VION werkte, dingen gekopieerd, meegenomen naar huis en onderzocht’, vertelt Marjo.
Uiteindelijk had ze genoeg bewijs. Toch duurde het nog enige tijd voor ze ermee naar buiten kon komen.
‘Je hebt twee klokkenluiders. Je hebt bewijsstukken. Maar je mag die niet kopiëren. Alleen zien.’ zegt ze.
Daarnaast was er ook het probleem dat eerder onderzoek van De dierenbescherming geen fraude vastgesteld had.
‘Ze (De dierenbescherming) hadden door het oog van de naald gekropen om te bewijzen dat er niets aan de hand was’, zegt Marjo.
Achteraf bleek dat De dierenbescherming eigenaar was van het biologisch merk ‘Alders’. Ze hadden dus alle voordeel bij de fraude.
‘Alles is in opdracht gebeurd’, zegt Marjo, ‘In totaal zijn zo’n 250 000 consumenten benadeeld’
‘Ikzelf ben diep geraakt door wat er zich daarna afspeelde’, zegt Marjo, ‘We hebben heel veel druk gezet op die klokkenluiders want je wil gewoon je verhaal zo waarheidsgetrouw maken’.
Achteraf is de identiteit van één klokkenluider toch bekend geraakt. Hij werd met de dood bedreigd.
‘Met de stemvervormer had ik veel minutieuzer moeten werken’, zegt ze. ‘Je krijgt huilende mensen aan de telefoon. Je voelt je waanzinnig verantwoordelijk’, vertelt ze.
‘Je denkt dat je het goed doet’, zegt ze nog.
De ene klokkenluider heeft nog steeds geen werk. Hij heeft nu een label in de vleesindustrie, en zal nooit meer werk vinden in de sector. Dit allemaal omdat de stemvervorming in de reportage toch herkenbaar was.
‘We hadden gewoon met de stem van ons eigen mensen of een acteur moeten werken’, zegt Marjo nog, ‘Het zijn lessen die ik eruit gehaald heb’
Zelf lobbyt Marjo er nu voor dat de klokkenluider bij de voedselveiligheid kan gaan werken.
‘Hij is gewoon een vakman’, zegt ze. Het zou ook een goed voorbeeld zijn naar toekomstige klokkenluiders en fraudeurs toe. Je maakt als overheid duidelijk dat fraude niet kan, en dat je geen angst moet hebben als klokkenluider.
‘Dan stel je ook iets aan de kaak als overheid/regering.’, zegt ze.
Marcel van Silfhout schreef het boek ‘UITgebeend’, waarin hij een aantal recente ‘voedselaffaires’ analyseert. Hij overloopt kort alle onderzoeken die hij in het boek bespreekt.
Verdergaand op wat Marjo l’Homme eerder te kennen gaf zegt hij:
‘Er is een fundamenteel probleem. Wij als journalisten kunnen onze bronnen niet meer beschermen’.
Met alle klokkenluiders die hij sprak, liep het slecht af.
Van Silfhout: ‘Als klokkenluider wordt je gebrandmerkt en daar ga je ook aan kapot.’
Als er wordt gevraagd wat de volgende brandhaard wordt binnen de voedselindustrie weet Marcel het vrij zeker.
‘Behalve salmonella is de viswereld een blinde vlek’, antwoordt hij.
Het probleem ligt niet alleen bij de fraudeurs. De verantwoordelijkheid van deze schandalen ligt deels ook bij de consument.
‘Doordat er zodanig over de prijs onderhandeld wordt over de prijs is het normaal dat naar alternatieven gezocht wordt’, zegt Marcel.
Marjo is het met hem eens, ‘De Albert Heijns’ van deze wereld onderhandelen alles uit tot het bot’.
Afdelingen binnen bedrijven concurreren daardoor zelf intern met elkaar.
‘In de voedselindustrie gebeurt er heel veel dat het daglicht niet ziet.’, voegt Marjo er nog aan toe.
