Met een vlammend betoog om de waarde van vrijheid vóór te leven en door te geven aan de jonge generaties spaarde oud-CDA-politica en voormalig verzetsstrijdster Hannie van Leeuwen geen van de aanwezigen tijdens de jaarlijkse Dodenherdenking in perscentrum Nieuwspoort te Den Haag.
“Zijn wij voor de herinnering te laf?” vroeg Van Leeuwen in haar herdenkingsrede. Om daarna haar zorg over het afwentelen van bezuinigingen op de zwakken in de samenleving naadloos te koppelen aan graaicultuur en de vrijheid van meningsuiting.
Nieuwspoort-voorzitter Wilco Boon opende de bijeenkomst met een verwijzing naar de actualiteit. Op de dag waarop in Amerika schoten werden gelost tijdens een bijeenkomst waar Kamerlid Geert Wilders sprak over de vrijheid van meningsuiting herinnerde Boon de aanwezige politici, (oud-)journalisten, scholieren en andere belangstellenden eraan dat het vrije woord nog steeds onder druk staat.
“Wij denken dat we het nu gemakkelijk hebben,” zei Boon, “maar zeventig jaar na de Tweede Wereldoorlog is het niet alleen droevig gesteld met de vrede maar ook met het vrije woord.”
Van Leeuwen drukte (op doktersadvies vanuit een ruime fauteuil) de zaal op het hart dat “wij als volk het recht en zelfs de plicht hebben te herdenken. Maar waartoe?” Ze citeerde een ingezonden brief van een jongere uit de jaren zestig, waarin deze toen al stelde dat de zijn generatie bezig was “kleine welvaartsegoïstjes te worden”.
“Dat gaf mij een intense schok,” zei van Leeuwen. “Wederopbouw bracht ons land welvaart. Maar de samenleving is voor velen in de naoorlogse tijd te snel en te ingrijpend veranderd.”
Na een korte tour langs de problemen van de afgelopen zeven decennia, uiteenlopend van egoïsme, zinloos geweld, klimaatverandering en 11 september, kwam de oud-verzetstrijdster (ze was onder meer koerierster) met een oproep aan de huidige politiek en het ambtenarenapparaat.
“De naam van de vijand lijkt nu haat te heten. We mogen nu niet zwijgen waar spreken geboden is.”
“Welk perspectief leven wij de jongeren voor? We moeten inzetten op de economie van het genoeg, in plaats van op graaicultuur, integriteitskwesties en de verleidingen van de macht. Geen enkele partij heeft die tot nu toe kunnen weerstaan.
Het ‘We rule this country’ is van alle tijden,” verwees Van Leeuwen nog maar eens terug naar een beruchte uitspraak van een partijgenoot van haar in de jaren ’90 van de vorige eeuw. “Het ontbreekt politici aan moed, en dat laat diepe sporen na in de samenleving,” stelde ze.
“We kunnen omzien in dankbaarheid,” sloot van Leeuwen af. “Maar we moeten voortdurend blijven bouwen aan een verdraagzame wereld voor jong en oud. Herdenken is het verleden laten leven in het heden. Vrijheid is een opdracht: het kweken van geestelijke weerbaarheid tegen onvrede en intolerantie.”
Na de bijeenkomst werden door diverse journalistieke organisaties kransen gelegd bij het monument in de gevel van Nieuwspoort aan de Lange Poten. Namens de VVOJ legden bestuurslid Marloes Derks en directeur Margo Smit een krans. Met een minuut stilte werd de bijeenkomst afgesloten.
