Onderzoeksjournalisten Sanne Terlingen en Huub Jaspers deden afgelopen jaar onderzoek naar het mysterieuze overlijden van de Eritrese asielzoeker Kahsay Mekonen. Het verslag van hun zoektocht verwerkten ze op een mooie, interactieve website. Alexander Pleijter interviewde ze hierover voor De Nieuwe Reporter omdat hij het een schoolvoorbeeld vindt van hoe je onderzoeksjournalistiek op internet presenteert.
door ALEXANDER PLEIJTER
Op een dag wordt Kahsay Mekonen gevonden, bungelend aan een boom in een park in Bremen. Terwijl hij woonachtig was in een asielzoekerscentrum in Nederland. Zelfmoord, concludeert de politie. De onderzoeksjournalisten Sanne Terlingen (OneWorld) en Huub Jaspers (Argos) vertrouwen het niet en gaan op onderzoek uit, in samenwerking met Hanna Möllers van Radio Bremen. Hun zoektocht resulteert in een radio-uitzending van Argos, een televisie-uitzending van Radio Bremen en een tijdschriftartikel in OneWorld.
Onderzoekswebsite
Als klap op de vuurpijl is er een onderzoekswebsite waar diverse onderliggende documenten op interactieve wijze worden gepresenteerd in het verhaal over de zoektocht van de journalisten. Denk aan: een tapgesprek waaruit blijkt dat mensen in de Eritrese gemeenschap denken dat Mekonen is vermoord. Of een Italiaans document waaruit blijkt dat mensensmokkelaars Eritrese vluchtelingen vragen om voor hun reis te betalen met een nier.
Omdat ik de website een schoolvoorbeeld vond van hoe je onderzoeksjournalistiek op internet op een goede manier kan presenteren, mailde ik wat heen en weer met Sanne Terlingen. Hieronder een weergave van dat ‘gesprek’.
Wat een sterke online productie, met veel documentatie erin verwerkt die jullie gebruikt hebben. En een mooi gebruik van tools als StoryMap en ThingLink. Zo hoort een online onderzoeksjournalistiek product eruit te zien.
“Dank! Wij zijn er ook wel trots op. Ook vanwege het beperkte budget. Lees: ik heb de website zelf gebouwd. 100 dollar uitgegeven aan een WordPress-theme (Parallax) en een beetje aan de webhosting. That’s it. Wel goed om aan te tonen dat een online productie helemaal niet extreem duur hoeft te zijn.”
Goed zeg. Zaten die uitklapnoten al standaard in dat WP-theme?
“Nee, de uitklapnoten zijn via een plugin: Hints. Net als de TweetThis-quotes die in de tekst staan. Dat is een combinatie van twee widgets: Simple Pull Quote en een gestripte versie van TweetThis. Er zijn overigens ook andere Twitter-plugins waarmee je ongeveer hetzelfde bereikt: bijvoorbeeld Better click to Tweet. Gewoon even googlen wat het beste past bij wat je wilt.”
En de tekeningen die jullie hebben gebruikt in ThingLink, heb je die zelf gemaakt?
“Ja. Ouderwets met potlood en papier, en vervolgens ingescand.”
ThingLink met tekeningen die Sanne Terlingen eigenhandig heeft gemaakt.
Jullie hebben dit hele project toch niet in je vrije tijd gedaan?
“Ehm, ja en nee. Officieel kon het gewoon onder werktijd. Maar in de praktijk begon de werkdag bij OneWorld – waar ik werk – om 9 uur en duurde die tot 18 uur, terwijl er bij Argos – waar Huub Jaspers werkt – vaak later wordt gestart en tot na het avondeten wordt doorgewerkt. Het waren daardoor vaak lange dagen. Ook omdat ik per se die website nog wilde maken,
naast een artikel van vier pagina’s voor OneWorld en de radio-uitzending voor Argos. Dan zat ik vaak ‘s avonds nog wat te prutsen om de favicon (dat dingetje in de statusbalk) te vervangen, of geluidsfragmentjes te knippen om onder de tekst te zetten.”
Waarom wilde je dan per se die website maken?
“OneWorld heeft me ontzettend veel ruimte gegeven om dit onderzoek te doen. Dan wilde ik ook dat het eindresultaat voor OneWorld gelijkwaardig is aan de radioreportage die we in elkaar hebben gezet voor Argos. En ik wilde ook dat het interessant was voor mensen die de radio-uitzending al hadden beluisterd. Na anderhalf jaar onderzoek hadden we superveel materiaal. Ook allerlei kleine aanwijzingen, zoals de informatie die we haalden uit de pasjes uit Mekonens portemonnee. Zoiets kun je natuurlijk onder elkaar opschrijven in een tijdschrift-artikel, maar dan wordt het saai. Door de portemonnee te visualiseren en interactief te maken via Thinglink, zodat je zelf kunt klikken op de pasjes en bonnetjes, maak je zulke zijlijntjes veel spannender.”
En Argos en One World wilden geen geld steken in zo’n website?
“Ik heb het niet gevraagd. Ten eerste omdat OneWorld me al heel veel ruimte geeft, en we geen oneindig budget hebben (daarom zijn we nu ook hard abonnees aan het werven. Word vooral abonnee!). Ten tweede, en dat vind ik eigenlijk de voornaamste reden, vond ik dat het niet nodig was. Zo kon het ook. Ja, professionele webdesigners hadden het vast nóg gelikter kunnen vormgeven. Maar wij zijn degenen die alle details van ons onderzoeksdossier kennen, en dus ook weten hoe we het verhaal naar buiten willen en kunnen brengen. Rekening houdend met de nabestaanden, bronbescherming et cetera.”
Het raadsel van Mekonens dood hebben jullie nog niet helemaal opgelost. Blijven jullie het komende jaar ook weer volop onderzoek doen hiernaar?
“Zeker. Niet meer in hetzelfde hoge tempo. Er zijn ook andere onderzoeken waarmee we aan de slag willen. Maar we hebben nog een aantal leads die we willen uitpluizen. Ook zouden we graag een afspraak maken met de kamergenoot met wie Mekonen ruzie had. We weten wie hij is en hebben hem ook via verschillende wegen benaderd, maar hij heeft nog niet gereageerd.”
Heb je het gevoel dat jullie nog achter de ware toedracht zullen komen?
“Dat hopen we natuurlijk. Tegelijkertijd zijn we ons ervan bewust dat er, doordat er aanvankelijk geen sporenonderzoek is gedaan, heel veel sporen verloren zijn gegaan. Wie weet was er nog op bewakingscamera’s te zien geweest of Mekonen in zijn eentje in de
trein van Hannover naar Bremen zat, of dat hij samen met iemand reisde. Of had de politie nog kunnen nagaan met welke zendmasten zijn telefoon de laatste dagen van zijn leven contact had gemaakt. De politie heeft veel meer onderzoeksmogelijkheden dan wij,
ook om mensen in zijn omgeving te horen. Als de zaak heropend zou worden, levert dat misschien iets op.”
Een deel van de website is een soort weblog, wat is daar de bedoeling van?
“Het onderzoek loopt nog, dus willen we updates kunnen blijven plaatsen. Dinsdag heeft Sharon Gesthuizen bijvoorbeeld Kamervragen gesteld. Als de antwoorden binnen zijn, willen we daar ook op de site over kunnen berichten. Updates zijn op die manier makkelijker vindbaar dan wanneer we ze in een bestaand hoofdstuk zouden verwerken.”
Als jullie meer te weten komen, voeg je dan nieuwe hoofdstukken toe aan de site?
“We beginnen met blogs. Maar als we echt een nieuw spoor ontdekken, dan kan ik me goed voorstellen dat er nog een hoofdstuk bijkomt. Dat is het voordeel van online, hè.”
Bekijk hier de onderzoekssite: De laatste reis van Meikonen.
Dit artikel is ook verschenen op De Nieuwe Reporter
