door Liset Hamming
De WOB-werkgroep van de VVOJ timmert aan de weg. Er is een speciale WOB-website in de maak en tijdens de VVOJ Conferentie Onderzoeksjournalistiek 2018 was de werkgroep ook nadrukkelijk aanwezig. Werkgroeplid Liset Hamming doet verslag.
Marlies de Brouwer deelt met een brede grijns voor de laatste keer haar vier jaar ervaring met de Wet openbaarheid van bestuur (WOB). Ze heeft zichtbaar plezier gehad bij het uitoefenen van ons recht op overheidsinformatie. Maar per 1 december stopt ze als WOB-specialist van de Volkskrant. Daarmee stopt ze ook als voorzitter van de WOB-werkgroep van de VVOJ, waar op de VVOJ-conferentie vorig jaar nieuw leven is ingeblazen.
Door Marlies zit ik sinds die wederopstanding in de Wob-werkgroep. Als jurist heb ik enige kennis van het bestuursrecht, maar tegen haar 156 ingediende WOB-verzoeken, tientallen rechtszaken en een success rate van veertig procent kan haast niemand op.
Hieronder een aantal WOB-tips van Marlies die voorbijkwamen tijdens #VVOJ18.
Whatsappjes opvragen
Met een beroep op de WOB kun je bij bestuursorganen informatie opvragen die in documenten is vastgelegd. Dit betreft altijd een kopie van of inzage in het document. Onder ‘documenten’ vallen uiteraard: notulen, gespreksverslagen en mailtjes. Maar ook datasets en – sinds 2017 door een uitspraak van rechtbank Midden-Nederland – ook Whatsappberichten en smsjes. Maar, alleen berichten die verstuurd zijn vanaf een zakelijke telefoon en die gaan over een bestuurlijke aangelegenheid. Zou premier Mark Rutte daarom geen zakelijke telefoon hebben?
Ook informatie van bedrijven en ziekenhuizen
Wobbaar is informatie die in een document is vastgelegd en bij de overheid ligt, wat betekent dat bedrijven niet onder de WOB vallen. Maar als documenten van bedrijven bij de overheid liggen, kun je deze wel opvragen. Vaak mogen de bedrijven wel een zienswijze op de voorgenomen verstrekking geven en worden delen van documenten zwartgelakt als het om bedrijfsgevoelige informatie gaat. Verder: academische ziekenhuizen vallen ook onder de WOB, en universiteiten, behalve Tilburg University, de Vrije Universiteit (Amsterdam) en de Radboud Universiteit (Nijmegen), omdat zij niet publiekrechtelijk zijn ingesteld.
Archiefdozen
Marlies herhaalt tot een paar keer toe: houd bij het schrijven van je verzoek én in de gesprekken over je verzoek in je achterhoofd dat de ambtenaar die het verzoek krijgt, moet gaan zoeken. In de computer en in archiefdozen. Dus denk na over hoe de ambtenaar je verzoek zal interpreteren en zeg, bjvoorbeeld, letterlijk: ‘Met documenten over de netwerkkwaliteit van Schiphol en Charles de Gaulle bedoelen we niet alleen de uitvoering, maar ook de monitoring daarvan.’ Hierdoor zorg je ervoor dat je in een later stadium geen discussie krijgt over welke documenten onder de reikwijdte van je verzoek vallen.
‘Dat document bestaat niet’
Als je pech hebt, kan je niet bewijzen dat het document dat je wil er daadwerkelijk is. Het bestuursorgaan kan volstaan met de mededeling dat het er niet is, de verzoeker moet aantonen dat het er wel is. Dat zal niet altijd lukken.
Bouwstenen
Marlies begint met het dwingende advies áltijd in je WOB-verzoek te schrijven: ‘Met een beroep op de Wet openbaarheid van bestuur verzoek ik u om’, omdat het bestuursorgaan anders je verzoek als ‘gewone’ vraag kan behandelen. Doe dat, want voor je het doorhebt, ben je maanden verder en kun je opnieuw beginnen.
Ze eindigt met de weigeringsgronden van artikel 10 en 11 van de WOB, die het bestuursorgaan kan aanvoeren om informatie niet te verstrekken. Details daarover en de tips die hierboven staan zullen we, uitgebreid, delen op de gloednieuwe WOB-website die we begin volgend jaar lanceren. Ook zullen daar de WOB-bouwstenen te vinden zijn, waarvan WOB-werkgroepvoorzitter Hugo van der Parre (NOS) tijdens de conferentie een sneak preview gaf.
