VVOJ-leden uit Nederland en Vlaanderen zijn neergestreken op de wereldconferentie voor onderzoeksjournalistiek in Hamburg. Zij doen verslag van sessies die de Lage Landen moeten inspireren. In deze aflevering: journalistiek bedrijven op de Filipijnen.
door: Karlijn Kuipers
In het afgelopen jaar is ze twee keer gevangen gezet, elf keer aangeklaagd, werd er een trollenleger tegen haar ingezet en verweet de president haar zelfs dat ze stonk. Maria Ressler, oprichter van de Filipijnse nieuwswebsite Rappler, was de afgelopen jaren het steentje in de schoen van Rodrigo Duterte. Zij en haar collega’s legden bloot hoe Duterte desinformatie verspreidt en doen nauwgezet verslag van de slachtoffers van de controversiële war on drugs van het Filipijnse regime.
Ressler is de keynote spreker op de Global Investigative Journalism Conference, maar nog voordat ze een woord kan uitspreken geeft de zaal met 1500 collega-onderzoeksjournalisten haar een warme staande ovatie. Tranen springen in haar ogen, maar dan volgt een ijzersterk verhaal met een krachtige boodschap aan haar collega’s van over de wereld.
‘De Filipijnen zijn de kanarie in de kolenmijn’, begint Ressler. ‘De Filipijnse democratie is bezweken onder de kracht van technologie en sociale mediabedrijven. In de Filipijnen werd al een Trump gekozen nog voordat Trump aan de macht kwam, en had nepnieuws de democratie al verwoest nog voordat de Britten voor Brexit stemden. Wat in de Filipijnen is gebeurd, is belangrijk voor de hele wereld.’
In 2016 waren Filipijnen twaalf uur per dag online. Sociale media werden hét kanaal waarmee mensen nieuws ontvangen, en nieuwsorganisaties werden naar de periferie geduwd. ‘Techbedrijven namen ons geld, en wij journalisten bleven zitten met de verantwoordelijkheid om de waarheid te vertellen’, zegt Ressler. ‘En leugens gespekt met boosheid en haat verspreiden zich nu eenmaal sneller dan feiten.’
De strijd om de waarheid is volgens Ressler dan ook dé strijd van onze generatie. De Filipijnen zijn de testing ground voor techbedrijven. In de Filipijnen kunnen sociale mediabedrijven experimenteren met technieken die ze later in het westen kunnen toepassen, en als het mis gaat volgt er geen straf, zegt Ressler. ‘Als we nu geen stappen zetten, zal democratie zoals we die kennen op z’n einde lopen.’
Dus wat staat ons te doen? ‘Samenwerken, samenwerken, samenwerken. Journalisten concurreren niet langer met elkaar, we concurreren nu met de verspreiders van desinformatie.’ Die concurrentiestrijd kunnen we volgens Ressler enkel winnen wanneer we samenwerken, niet enkel met elkaar maar ook met academici, it’ers en het maatschappelijke middenveld. En wanneer we beginnen met het samenstellen van een mondiale database van verspreiders van nepinformatie. ‘We moeten ons nu organiseren om onze toekomst te beschermen.’ Ressler krijgt weer een staande ovatie.
