Duurzaamheid en de klimaatdoelen voor 2050 staan steeds meer op de agenda van gemeenten en regio’s. En daarmee komen ook milieu- en energievraagstukken op de redactietafel. Maar wat moet je als journalist met deze complexe klimaatvraagstukken die bovendien een mijnenveld lijken. Klimaatontkenners en -activisten, wetenschappers en mensen met een ‘andere mening’. Ze vliegen elkaar voortdurend in de haren. Waar begin je als objectieve journalist?
Jan Mathijssen houdt zich bij het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) als beleidsonderzoeker bezig met de regionale energiestrategie (res). Met andere woorden: wat doen de regio’s om de klimaatdoelen van Parijs en het klimaatakkoord uit Den Haag te halen? Mathijssen krijgt die energiestrategieën dit jaar allemaal binnen, rekent ze door.
Het PBL, dat zich bezig houdt met onze leefomgeving, simpel gezegd met milieu en ruimte, analyseert dat op lokaal niveau, op regionaal niveau, landelijk, voor Europa en mondiaal.
Hij legt uit dat zes scheikundige elementen het leven op aarde vormen: zwavel (S), fosfor (P), zuurstof (O), stikstof (N), koolstof (C) en waterstof (H) (ezelsbruggetje SPONCH)
Ontstaat er te veel van een element dan is dat schadelijk. Dit uur zet hij de grote milieuproblemen van de afgelopen decennia in perspectief en benoemt hij welke elementen daar de overhand nemen: wintersmog, zomersmog, zure regen, stikstofdepositie en klimaatverandering.
Niet alles is lokaal op te lossen. Het gat in de ozonlaag en klimaatverandering bijvoorbeeld zijn mondiale problemen die door de Verenigde Naties worden aangepakt. Europese regels beteugelen zure regen, zomersmog, wintersmog, fijnstof en de stikstofdepositie en lokaal-regionale problemen zijn vooral houtkachels/houtstook, bodemverontreiniging (Pfas) en wintersmog.
Klimaatverandering is een groot probleem dat op alle niveaus moet worden aangepakt, zegt Mathijssen: mondiaal, Europees, landelijk, regionaal en gemeentelijk.
Waar krijgen wij als regionale/lokale journalisten in deze vraagstukken mee te maken: Alles verandert, omdat we heel anders moeten gaan leven. Een paar zaken kunnen we kritisch volgen:
- Het PBL berekent modellen waarbij gekeken wordt wat het beste kan worden gedaan als oplossing per buurt. Gemeenten krijgen rond deze tijd een startanalyse van het PBL waarin deze analyses staan. Zij kunnen daarop nog reageren door hun plannen terug te sturen naar het PBL. Deze zomer moet er dan een complete analyse liggen.
- Ook worden er nu regionale energiestrategieën gemaakt door de regio’s. Die gaan worden gemonitord, tweejaarlijks.
Waar kun je als journalist bij plannen op letten?
-
de legitimiteit. Is er draagvlak, wat zijn de kosten?
-
is er voldoende kennis, zijn er genoeg mensen om het uit te voeren?
-
ruimtelijke prioritering/ omgevingsvisies en -plannen
-
past het op het netwerk (stroom e.d.)?
-
wat willen we bereiken, samen, alleen?
-
is er voldoende vertrouwen in de overheden?
Onze rol:
-
let op:
-
doel en bedoeling
-
let op ‘cowboys’ en ‘ongelukken’
-
verschillende belangen van spelers en overheden
-
Informeer jezelf en burgers
-
wees kritisch en deel van het geheel
-
kijk naar best practices elders
Bij wie moeten we zijn als we vragen hebben:
Experts zitten onder andere bij TNO, TNS-Nipo, het Expertise Centrum Warmte, het CBS.
Wie zich nog meer bezig houden met de energietransitie (o.a.): Het Kadaster, Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, Rijkswaterstaat, Planbureau voor de Leefomgeving, CE-Delft, Quintel, Expertgroep-ETRM, Gemeentes, provincies, regio’s (regionale energiestrategie), Nederlandse Windenergie Associatie (NWEA), Holland Solar, Installatiebedrijven.
