Overheidsorganisaties zien Wob-verzoeken soms als een hinderlijke onderbreking van hun dagelijks werk. Afschrikken met hoge kosten kan dan een effectieve remedie zijn. Die gedachte deed althans enige tijd opgeld onder gemeenten, gestimuleerd door hun koepelorganisatie VNG. Maar die zijn door de Hoge Raad gevoelig teruggefloten.
RTL Nieuws won daarmee een zaak tegen de gemeente Landgraaf, die een Wob-vergoeding had verlangd, waar eerst de rechtbank en vervolgens het gerechtshof een streep door had gehaald en die tenslotte op 8 februari 2013 door de Hoge Raad principieel werd afgewezen. Principieel, omdat een bestuursorgaan met het openbaar maken van informatie (waar iedereen om kan vragen zonder te moeten aangeven waarvoor hij/zij dat wil) geen dienst levert met een ‘individualiseerbaar belang’. Er is daarentegen sprake van een algemeen belang als de overheid openbaarheid betracht
Een ‘individualiseerbaar belang’ kan wel aan de orde zijn bij het verstrekken van de informatie. Bijvoorbeeld wanneer je kopieën van documenten wilt. Voor de centrale overheid bestaat daarvoor het ‘Besluit tarieven openbaarheid van bestuur’, dat maximumbedragen noemt: tot en met vijf A4’tjes mag het niks kosten, van vijf tot dertien 4,50 euro en veertien of meer 35 cent per kopie. Opmerkelijk: de landelijke overheid vraagt zelden een vergoeding.
Gemeenten regelen de verlangde vergoeding in hun legesverordening. De tarieven lopen nogal uiteen. Utrecht vraagt (2020) 20 cent per kopie, Kaag en Braassem 60. Pikant: deze gemeente werd in 2010 in een zaak aangespannen door (destijds) onderzoeksjournalist Brenno de Winter door de Haagse rechtbank op de vingers getikt wegens de ongeoorloofde berekening van een Wob-vergoeding.
Fotokopieën, dat is toch niet meer van deze tijd? Je bent inderdaad geneigd dat te denken. En je vraagt daarom in je Wob-verzoek de stukken bij voorkeur in digitale vorm te ontvangen. Dat kost niets, als het bestuursorgaan de pdf’s per mail of WeTransfer bezorgt, is eveneens een voor de hand liggende gedachte. Toch kan een bestuursorgaan ook voor pdf’s een vergoeding per pagina vragen. In feite betaal jij dan voor de gedateerde wijze, waarop het bestuursorgaan je verzoek afhandelt.
Men kan immers documenten met een computerprogramma lakken, maar er zijn ook gemeenten die het nog met een vilstift doen. Dan moeten ze de pdf printen, met de viltstift bewerken en weer scannen om hem jou digitaal te kunnen bezorgen. De op deze wijze tot stand gekomen ‘kopie’ kost in Leiden 39 cent. In een zaak tegen het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen wees de Raad van State in 2013 een betoog af, waarbij een Wob-verzoeker het printen, lakken en scannen typeerde als ‘een interne productieaangelegenheid die voor rekening en risico van het CBR komt’.
Niet alleen kopieën, op papier of digitaal, kunnen de Wob-verzoeker op kosten jagen, dat geldt ook voor samenvattingen. Een verzoek bevat dikwijls een formulering als: indien een weigergrond integrale verstrekking van een document in de weg staat, verzoek ik subsidiair om een samenvatting daarvan. Het eerder genoemde Besluit tarieven openbaarheid van bestuur staat daarvoor een maximumbedrag van € 2,25 per pagina toe.
Je kunt onaangename verrassingen voorkomen door in je verzoek te melden dat je vooraf geïnformeerd wilt worden als het bestuursorgaan voornemens is kosten te berekenen, compleet met een opgave van de hoogte daarvan. In dat geval kun je je verzoek om verstrekking van de stukken omzetten in een verzoek om inzage. Dan moet je wel een of enkele keren naar een overheidskantoor om de documenten te gaan bekijken. Maar je bent, als het tenminste niet te ver weg is, goedkoper uit dan wanneer je een paar honderd kopieën moet betalen à 60 cent per stuk.
Arrest Hoge Raad in legeskwestie Landgraaf
Besluit tarieven openbaarheid van bestuur
Uitspraak Rechtbank Den Haag in legeskwestie Kaag en Braassem
Uitspraak Raad van State over vergoeding van printen, lakken en scannen van documenten
