Wiemers, ook directeur van de Open State Foundation, kwam tot deze conclusie omdat hij zowel op het gebied van passieve openbaarmaking (na Woo-verzoeken) als actieve openbaarmaking (uit eigen beweging) nauwelijks voortgang had gezien. Recent onderzoek van zijn organisatie samen met het Instituut Maatschappelijke Innovatie (IMI) leert dat beslistermijnen na verzoeken niet korter zijn geworden, maar juist langer. En eind vorig jaar is de ontwikkeling van een complex centraal online-platform voor de spontane publicatie van documenten (PLOOI) stopgezet om een eenvoudiger opzet meer slagingskans te bezorgen.
Staatssecretaris Alexandra van Huffelen (Digitalisering) benadrukte een aantal malen dat bestuursorganen journalisten niet tegenwerken. Zij had in de toeslagenaffaire ervaren dat het ‘een waanzinnige klus’ is om informatie te vinden, ook als een bewindspersoon daarom vraagt.
Dat bracht Arre Zuurmond, die als regeringscommissaris Informatiehuishouding daarin verbetering moet zien te initiëren, tot de opmerking dat de reactie op onderzoeken in 2017 naar de kosten van de Woo in de toenmalige opzet (1 miljard voor de invoering en jaarlijks 1 miljard voor de uitvoering) eigenlijk onjuist is geweest. De reflex was ‘niet doen’ in plaats van ‘zet dat geld in om de informatiehuishouding op orde te brengen’.
Diverse sprekers nuanceerden de herhaalde boodschap van Van Huffelen dat ambtenaren ‘superhard’ werken na ontvangst van informatieverzoeken. Zo vertelde Bart Snels, oud-Kamerlid dat het initiatiefwetsvoorstel voor de Woo in het parlement heeft verdedigd, dat in het overleg met vrijwel alle betrokken overheidspartijen het beroep op hem steeds was om de Woo kleiner en minder vergaand te maken. Guido Enthoven (directeur IMI) reageerde op de vaak gehoorde klacht dat journalisten veelal ‘alles’ over een zeker onderwerp vragen: “De meeste verzoeken zijn klein, minder dan 50 documenten, en dan duurt het nog 110 dagen of meer voordat er een besluit komt.” En volgens ACOI-lid Wiemers zien ambtenaren Woo-verzoeken nog altijd als ‘corvee’ en werd in Wob/Woo-documenten over corona de helft onterecht gezwart. Hij hekelde vooral de weigeringsgrond ‘goed functioneren van de staat’ als een veel te vaag criterium dat bestuursorganen veelvuldig inzetten om informatie te weigeren.
Dit jaar laat het ministerie van BZK een ‘invoeringstoets’ doen, waarbij een onafhankelijk bureau bij alle betrokkenen knelpunten in de uitvoering van de Woo in kaart brengt en mogelijkheden om die op te lossen.
