De Loep, Longlist, Signalerend

Hoe Nederland met de slavenhouders in Suriname afrekende

NRC
Carola Houtekamer en Winny de Jong
docs two tone

Moeten de nazaten van tot slaaf gemaakten worden gecompenseerd door de Nederlandse overheid? Net als de slavenhouders bij de afschaffing van de slavernij? Carola Houtekamer en Winny de Jong rekenden uit hoeveel geld de duizenden slaveneigenaren en eigenaren van de plantages in Suriname en de Nederlandse Antillen kregen. Ook onderzochten ze hoe dit proces verliep.

NRC ontsloot deze gegevens in een toegankelijke datatabel, waarin op familienaam kan worden gezocht en via een digitale kaart, waarop de plantages staan aangegeven. Verder werd de reis gereconstrueerd van een tot slaaf gemaakte jongen, die vlak voor de afschaffing van de slavernij van dichtbij getuige was van het opvallend zorgvuldige, snelle en soepele compensatieproces.

De bron voor het onderzoek zijn de ‘borderellen’. Documenten, nu in het Nationaal Archief, waarmee eigenaren compensatie aanvroegen. Historicus Okke ten Hove heeft ze overgeschreven en gedigitaliseerd, een werk van vele jaren. Nadat het vertrouwen van de historicus, die zijn levenswerk wilde overdragen, was gewonnen, werd de database afgemaakt en het verhaal geconstrueerd. Bij de data stuitten de journalisten op missende gegevens en niet kloppende sommen of bleken namen die overduidelijk hetzelfde waren toch net met één andere letter te zijn gespeld. Dit moest handmatig worden gecontroleerd en gecorrigeerd, ook in een vrij laat stadium. Het schrijven van het historische verhaal vergde veel tijd vanwege het gevoelige onderwerp en de verwoording daarvan. Het werd door veel personen tegen gelezen waarna soms passages moesten worden aangepast. 

Naast de ontsloten gegevens en het historische verhaal is ook Okke ten Hove geïnterviewd, over zijn blik als historicus en vertelt De Jong het verhaal in een podcast, inclusief haar perspectief als nazaat van slaveneigenaren en tot slaaf gemaakten.

Gerelateerde artikelen

Op vrijdag 21 juni 2024 zijn op de Avond voor de Onderzoeksjournalistiek in Antwerpen de ASN Aanmoedigingsprijs 2023 en De Loep 2023 uitgereikt. Met deze prijzen viert de Vereniging van Onderzoeksjournalisten (VVOJ)  jaarlijks de beste onderzoeksjournalistiek in Nederland en Vlaanderen.

Heineken beloofde kort na de Russische invasie van Oekraïne weg te gaan uit Rusland. De verhalen van FTM onthullen dat de bierbrouwer niet alleen stug door bleef brouwen, maar dat het bedrijf in Rusland sinds het begin van de oorlog 61 nieuwe producten heeft gelanceerd, de productie opschroefde en extra personeel aannam. Heineken dook in het gat dat merken die wel waren vertrokken, zoals Guinness en Coca Cola, achterlieten.

Sluit je aan bij de vereniging van onderzoeksjournalisten

En vergroot je kennis én netwerk