De fraudejacht van DUO

Het onderzoek begon met een analyse van honderd rechtszaken die van fraude beschuldigde studenten voerden tegen DUO. Daaruit werd duidelijk welke bewijslast DUO verzamelt om aannemelijk te maken dat een student niet op het opgegeven adres woont en een te hoge beurs krijgt. Aan de hand van Kamerstukken brachten de journalisten het in 2012 ingevoerde fraudeopsporingssysteem in kaart. Daarbij werd duidelijk dat risico-indicatoren die het algoritme gebruikt om potentiële fraudeurs aan te wijzen door DUO zelf zijn bedacht en nooit zijn geëvalueerd.
Via LinkedIn spoorden de journalisten controleurs op die huisbezoeken en buurtonderzoeken doen om erachter te welke instructies zij krijgen en hoe zij die uitvoeren. Ze benaderden ook advocaten en zagen dossiers in van rechtszaken die zij tegen DUO hebben gevoerd en spraken studenten die te maken kregen met terugvorderingen en boetes.
De bevindingen werden voorgelegd aan rechtspsychologen die verbijsterd waren over werkwijze van de controleurs en de geringe bewijslast waarop een student veroordeeld kan worden.
Tijdens het onderzoek viel op dat er veel studenten met een migratieachtergrond naar de rechter stapten. Om te controleren of die indruk juist was, belden de journalisten alle 70 advocaten die zij in rechtbankstukken waren tegengekomen met de vraag hoeveel van deze zaken ze gedaan hebben en hoeveel van hun cliënten een migratieachtergrond hadden. Ze spraken 34 advocaten die samen 376 procedures deden, 97 procent van de studenten had een migratieachtergrond.