De Loep, Longlist, Opsporend

Kooks- en Gasfabriek 2 van Tata Steel. Hoe een stokoude fabriek meteen vanaf de bouw al ongezond blijkt te zijn. En toch niet dicht gaat.

EenVandaag
Simone Timmer, Marchje Oldenbeuving, Michiel Princen en Tom van ’t Einde
Camera

EenVandaag maakte in 2023 drie reportages over de Kooksgasfabriek 2 van Tata Steel, verreweg de vervuilendste installatie op het terrein van de staalproducent. Onderzoek van de redactie toonde aan dat de kooksoven door installatiefouten in 1972 kankerverwekkende polycyclische koolwaterstoffen (PAK’s) lekt. Dat de lucht in Wijk aan Zee verontrustend hoge concentraties PAK’s bevat is al vijftig jaar bekend, blijkt uit een verdwenen onderzoeksrapport uit 1975 dat de journalisten boven water haalden. Tata wil de lekkende fabriek nog vijf jaar openhouden, terwijl medisch onderzoek in Pitssburgh laat zien dat sluiting van een kooksoven de gezondheid van omwonenden al binnen enkele maanden verbetert.


Vertrouwen winnen van omwonenden, oud-medewerkers en toezichthouders is cruciaal als je onderzoek wilt doen naar Tata Steel. En daarvoor is veel geduld nodig, want voor- en tegenstanders van de aanwezigheid van de staalproducent in Wijk aan Zee staan lijnrecht tegenover elkaar. De redactie van EenVandaag investeerde jarenlang in haar netwerk en dat leverde tips, suggesties en documenten op voor drie baanbrekende reportages.

De onderzoeksjournalisten ontdekten dat de Kooksgasfabriek 2 door installatiefouten al sinds 1972 kankerverwekkende polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK’s) lekt. Drie bronnen, een oud-medewerker, een oud-directeur en een oud-toezichthouder, waren bereid in een TV-interview de gebreken van de fabriek met 108 kooksovens toe te lichten.Na die uitzending ontving de redactie van een anonieme bron een onderzoek uit 1975 naar de luchtkwaliteit waaruit zonneklaar bleek dat de lucht in Wijk aan Zee ontoelaatbaar hoge concentraties PAK’s bevatte die alleen afkomstig konden zijn uit de kooksfabrieken. Bij een zoektocht naar de economische gevolgen van sluiting van vergelijkbare kooksfabrieken stuitten zij op recent medisch onderzoek dat enorm snelle gezondheidswinst bij omwonenden laat zien van de sluiting van een vergelijkbare kooksfabriek in het Amerikaanse Pitssburgh.

Gerelateerde artikelen

Op vrijdag 21 juni 2024 zijn op de Avond voor de Onderzoeksjournalistiek in Antwerpen de ASN Aanmoedigingsprijs 2023 en De Loep 2023 uitgereikt. Met deze prijzen viert de Vereniging van Onderzoeksjournalisten (VVOJ)  jaarlijks de beste onderzoeksjournalistiek in Nederland en Vlaanderen.

Heineken beloofde kort na de Russische invasie van Oekraïne weg te gaan uit Rusland. De verhalen van FTM onthullen dat de bierbrouwer niet alleen stug door bleef brouwen, maar dat het bedrijf in Rusland sinds het begin van de oorlog 61 nieuwe producten heeft gelanceerd, de productie opschroefde en extra personeel aannam. Heineken dook in het gat dat merken die wel waren vertrokken, zoals Guinness en Coca Cola, achterlieten.

Sluit je aan bij de vereniging van onderzoeksjournalisten

En vergroot je kennis én netwerk