Begin juli organiseerde de VVOJ drie curususavonden bij het Nederlandse Centraal Bureau voor de Statistiek. Aanleiding was het drukbezochte VVOJ Café in april, Schatgraven bij het CBS. Een verslag van de derde avond, 8 juli.
Tekst: Margo Smit
‘Gaan we dat vanaf vanavond allemaal zelf doen?’ vraagt een licht geïntimideerde cursist na twee uur ‘Statline-training’ aan Hans de Ruiter van het CBS.
‘Ha,’ lacht hij, ‘dat vroegen jullie collega’s twee avonden geleden ook al. Ik heb hen gerustgesteld. Jullie gaan nog meer de persdienst bellen. Maar wel met betere vragen!’
Drie juli-avonden staat de deur van het Centraal Bureau voor de Statistiek open voor VVOJ-ers, om in de overvloed aan cijfermateriaal naar journalistieke verhalen over o.a. demografie, gezondheidszorg en economie te leren zoeken.
Welkome hulp, want de 2500 CBS-medewerkers produceren zo’n 1.600 tabellen, over 45.000 onderwerpen, rond 19 thema’s.
Met praktische uitleg en oefeningen laat De Ruiter de aanwezigen zelf tegen de eigenaardigheden van Statline aanlopen. Zo moet je leren denken in de thematisering van de databank. En er de beperkingen maar ook de mogelijkheden van leren zien.
‘Veel journalisten komen met vragen waar Statline niet direct een antwoord op heeft,’ zegt De Ruiter tijdens de ‘economische’ avond op 8 juli.
‘Maar wees dan niet teleurgesteld, want als je associatief gaat denken, leer je ook combinaties van zoekvragen maken zodat je uiteindelijk wél vindt wat je zoekt.’
Hij geeft diverse voorbeelden rond de arbeidsmarktparticipatie van vrouwen, jongeren en allochtonen, een van de doelstellingen waarop het kabinet-Balkenende, naar eigen zeggen op Verantwoordingsdag, zo leuk scoort. En dan blijkt die bewering nog best wel wat nuance te kunnen gebruiken.
‘Wij analyseren niet,’ zegt de Ruiter nog maar eens ten overvloede.
‘Wij leveren de gegevens, en dat doen we al sinds 1899 toen er behoefte kwam aan centrale, onafhankelijk samengestelde statistieken. De samenhang daarin zoeken is aan de gebruikers.’
Die downloaden per jaar zo’n 3,6 miljoen tabellen.
‘Maar er is soms wel iets geks met die gebruikers,’ lacht De Ruiter.
‘Zo zijn de gemeenten de voornaamste leverancier van de data die wij op lokaal niveau verzamelen. Uiteraard, zou je zeggen.
Maar wie zijn de grootste afnemers van die gemeentelijke cijfers? Ook de gemeenten! Ze zeggen bij ons soms sneller aan hun eigen cijfers te komen dan wanneer ze zelf zoeken. Da’s wel een beetje triest.’
De Ruiter raadt aan altijd te beginnen met het lezen van de toelichting bij de cijfers. Welke CBS-tabel je ook oproept, klik linksboven op het woord ‘tabeltoelichting’ en je krijgt uitleg hoe de cijfers zijn verzameld, hoe de tabel is gemaakt, hoe vaak er nieuwe cijfers komen en nog meer handige informatie.
‘Daar zie je bijvoorbeeld dat de tabel over het aantal onverzekerde mensen sinds de stelselwijziging in de periode 2006 – 2008 niet meer compleet is. De cijfers over 2006 en 2007 ontbreken.
Die zijn teruggehaald door de aanleverende ziektekostenverzekeraars. De aantallen bleken niet te kloppen. En dat kan een leuk begin van een verhaal zijn.’
Kan je niet veel handiger op onderwerp zoeken, vraagt een van de deelnemers.
‘We hadden ooit zo’n soort indeling als extraatje ergens op de website staan, maar dat is er niet meer,’ zegt De Ruiter.
Ook zoeken op bepaalde regionale kenmerken kan nu vaak pas na een aantal handelingen en tabelsamenvoegingen. De Ruiter is bezig dit soort veelvoorkomende zoekvragen eenvoudiger te maken.
‘Ook wil ik helderder maken wat er aan actuele cijfers bijkomt. Ik moet er wel 2.000 tabellen voor doorlopen, maar kan het niet laten. Ik wil zo graag dat iedereen gebruikt wat we allemaal hebben!’
De Ruiter belooft de aanwezige VVOJ-ers op de hoogte te houden van zijn vorderingen.
‘Misschien open ik wel een listserv, dan kunnen jullie er allemaal gebruik van maken.’
Wordt vervolgd dus, na de zomer, als er zeker meer van dit soort bijeen
komsten zullen komen (houd de VVOJ-nieuwsbrief in de gaten voor aankondigingen).
Al was het maar omdat er tijdens deze avond zelfs al deelnemers dromen over het zelf bouwen van onthullende tabellen en grafieken.
