VVOJ Conferentie Onderzoeksjournalistiek 2006
workshop: Masterclass interview
Datum en tijd: zaterdag 18 november, 15.45-17.00
sprekers: René de Bok (freelance)
verslag: Nico Kussendrager
Ter afsluiting van de conferentie was er een Masterclass interviewen waar – eind van de conferentie – hilariteit en serieusheid elkaar afwisselden. René de Bok deed een aantal rollenspellen met journalisten. Journalist speelde de rol van interviewer, De Bok een vertegenwoordiger van bijv. Kellogs, een woordvoerder van een militaire vakbond enz. Een aantal opmerkingen/kanttekeningen van zowel De Bok als uit de discussie:
• Timing. Als journalist/interviewer op de goede tijd op de goede plek zijn. Bij de ontknoping van een gijzeling zat een aantal journalisten in het café…
• Mensenkennis. ‘Welke invloed heeft de vader van Kim Cleisters en hoe laat je hem dat vertellen?’
• Uitwerking van een interview is een kwestie journalistiek vertalen.Vgl. interview met Jean-Luc Dehaene die je ‘wat betreft taalgebruik niet los moet laten lopen’. Maar als het interview dan verscheen was zijn reactie doorgaans: ‘Dat heb ik mooi gezegd’. (Vgl. wat betreft Nederland: Rinus Michels, Johan Cruyff)
• Interview is een van de moeilijkste genres: journalist moet tegelijkertijd luisteren, reageren, selecteren, analyseren, een strategie uitstippelen
• Definities. Bijv. misstanden bij ondervraging gevangenen: wat zijn misstanden, wat heet mishandeling, wat is een harde aanpak, wat is stevig ondervragen enz enz.
• Weet dus waar je het over hebt. Doe je huiswerk!
• Ken je cijfers! Haal geen centen en procenten door elkaar, wees er op voorbereid dat je cijfers zonder haperen kunt reproduceren in je vragen.
• Het aanhalen van rapporten is tricky als je niet zeker weet of de andere kant die ook gelezen heeft: u zegt nu wel dat dat andere rapport een andere uitkomst heeft, maar ik heb dat niet gelezen en kan er dus niet op reageren; u haalt een ander rapport aan, ik heb mijn eigen rapport.
• Empathie. In geval van de militairen die mogelijk over de schreef gingen bij de ondervraging van gevangenen proberen in te voelen wat positie ondervragers is en onder welke druk ze staan. Dat zorgt voor meer bereidheid bij de militairen om je te vertellen wat zij vonden dat er aan de hand was.
• Besef van de positie/belangen van de van de bron: wat is de positie van bv een militaire belangenvereniging?
• Geen genoegen nemen met gemeenplaatsen: onze jongens staan voor hun taak. Hoe ver gaat die ‘taak’?
• Als interviewer alert zijn op pogingen je zodanig te ontregelen dat je je strategie laat varen: u begrijpt dat de voorbereiding niet is gegaan zoals die zou moeten gaan; er is geen sprake van nieuwe feiten, alleen van nieuwe publiciteit; u weet niet waar u het over heeft; u praat voor uw beurt enz.
• Wees je bewust van gebruik open/gesloten vragen. Niets mis met open vraag om bijv ‘verzoening’ te suggereren. Open vragen worden vaak ten onrechte afgeraden. Antwoord op zo’n vraag biedt aanknopingspinten voor vervolg,
• Maar: stel waar nodig specifieke vragen: duidelijk ja of nee, was het half zeven of ongeveer half zeven?
• Laat je niet overdonderen: u dwingt mij deze vraag zeven keer te stellen
• Heb begrip voor willekeurig welk standpunt, begrip tonen betekent niet automatisch goedkeuren, en begrip tonen levert je informatie op.
