Titel: Cijfers op de redactie
Spreker: Dick van Eijk
Datum: Zaterdag 16 november 2013
Tijd: 09:00 – 10:15
Aantal deelnemers: 15
Door: Bente van Gameren
Hoe zorg je ervoor dat cijfers in het nieuws foutloos gebruikt worden? ‘Je schrikt je volkomen te pletter. Het is verschrikkelijk en tja, het gebeurt in alle rubrieken. Ook bij NRC-Handelsblad’, vertelt Dick van Eijk, werkende bij NRC Handelsblad. Dick legt tijdens de workshop uit wat er fout gaat bij het gebruiken van cijfers en hoe je deze fouten kunt voorkomen.
‘De fout is niet altijd de schuld van de auteur. De eindredactie kan hier ook aan hebben meegedragen’, vertelt Dick. Maar wat gaat er nu echt fout?
1. De bron was fout.
Tip! Check het oorspronkelijke document. Ga nooit af op krantenberichten, vraag je af: wat ging eraan vooraf?
2. De bron was goed, maar fout overgenomen
3. Er is een foute orde van grootte
4. Er is een rekenfout
5. Het gebruik van verkeerde eenheden
6. Er is een foute vergelijking gemaakt
Tip! Geef een kloppende en begrijpelijke vergelijking.
In de zaal ontstaat langzaam een discussie of het uitschrijven van cijfers deze fouten kan voorkomen. Maar ook dat is helaas niet zo, want ook bij het uitschrijven van cijfers worden fouten gemaakt. Wat kan deze fouten dan wel oplossen? ‘Denk, lees en reken’, zegt Dick stellig.
‘Een eindredacteur leest vaak alleen de tekst en slaat het getal over.’ Stel jezelf de volgende vragen: Begrijp ik wat er staat? Kan ik me er iets bij voorstellen? Is het veel of juist weinig? Is het nieuws? Kan ik het uitleggen? En kan ik het ergens mee vergelijken? Zelfs bij dansrecensies worden er rekenfouten gemaakt: ‘En dat is heel knap’, vindt Dick.
‘De meeste journalisten zijn niet heel dom en ook niet per se slimmer dan de lezer’, zegt Dick lachend. Dat wil eigenlijk zeggen, dat als jij (de journalist) het niet begrijpt, dan begrijpt de lezer het ook niet. Er moet dus wat veranderen. ’70.000 kilowatt uur kun je bijvoorbeeld vergelijken met twintig huishoudens’.
‘Vlak voor de zak tijd van de krant was er een discussie of iets 3% was of 6%. Ze kwamen er maar niet uit en besloten om dit op te lossen door middel van stemmen. Zo kan het dus ook gaan op de redactie’, lacht Dick.
Vervolgens geeft Dick nog een aantal tips. Neem concreet over, let op begrippen en vertaal correct. Vermijd termen als biljoen en triljoen, je publiek zal dit niet snel begrijpen. Zet de komma op de juiste plek, ga zelf rekenen en schat de orde van de grootte. Als de berekening en de schatting meer dan 20% uiteenlopen vraag dan om hulp van iemand anders op de redactie.
Een freelancer in de zaal vraagt waar zij terecht kan met haar vragen en twijfels over het gebruik van cijfers. Dick antwoordt het volgende: ‘Bij twijfel kan je naar iedereen toe. Al is het je buurman of je moeder, vraag iedereen! Twijfel is heel goed in de journalistiek, dat is het begin van het checken.’
Wat gaat er veel fout? Procent en procentpunt, verdubbelen en de helft, grafieken, valuta en eenheden. Tip! Voor valuta en eenheden kun je een converter gebruiken (valuta: www.xe.com) (eenheden: www.unitconverter.net), hier kun je duizenden eenheden omrekenen, maar maak ook altijd een schatting.
Dick sluit zijn workshop af met wijze woorden: ‘Het zijn niet de moeilijke cijfers die fout gaan, maar juist de simpelere cijfers. Door goed op te letten en te lezen kun je fouten voorkomen.’
