NRC Handelsblad, 14, 17, 21 en 24 februari 2004
Door Joost Oranje en Jeroen Wester
In vier grote onderzoeksartikelen ontrafelden Joost Oranje en Jeroen Wester in het NRC Handelsblad hoe bestuurders van Ahold nauwer betrokken waren bij het boekhoudschandaal van het supermarktconcern dan tot dan toe was aangenomen.
Ahold telde over enkele jaren de totale omzet van enkele samenwerkingsverbanden in Europa en Zuid-Amerika in de eigen boeken mee, terwijl het concern er niet volledig de baas was. Daarbij werd huisaccountant Deloitte cruciale informatie onthouden.
Door middel van zogenoemde ‘side letters‘ deed Ahold alsof zij de baas was in het Scandinavische samenwerkingsverband van Ahold. Daarbij werd één contract, dat deze zeggenschap weersprak, verborgen gehouden voor de accountant. Dat gebeurde om te verhullen dat de andere partners het daar niet mee eens waren. Ahold deed dat ook bij verschillende andere buitenlandse samenwerkingsverbanden. De consolidatie had grote invloed op de omzetcijfers en het bedrijfsresultaat, aspecten waar juist een bedrijf als Ahold zich jarenlang mee profileerde. Door de cijfers van joint ventures mee te tellen in de eigen omzet, telde Ahold sinds 1998 meer dan 40 miljard euro omzet extra mee. Alleen al in 2000 en 2001 werd het bedrijfsresultaat 1,4 miljard euro te hoog voorgesteld. De buitenwereld werd zo een rad voor ogen gedraaid. Beleggers die aandelen Ahold kochten deden dat dus op basis van te rooskleurige cijfers.
Naast de side letter-affaire had Ahold ook te maken met grote fraudezaken in de VS en Argentinië. NRC Handelsblad reconstrueerde de rol van de raad van commissarissen, het belangrijkste toezichtorgaan op de onderneming. Uit documenten bleek dat de commissarissen al zes weken voordat het boekhoudschandaal openbaar werd het dringende juridische advies kregen om de problemen wereldkundig te maken.
NRC Handelsblad onderzocht in de serie ook de rol van huisaccountant Deloitte. De krant schetste het dilemma van de ‘meedenkende accountant’ die moet opereren in het grijze gebied tussen enerzijds harde controle en anderzijds de belangen van een van de grootste en meest prestigieuze cliënten. Deloitte, zo blijkt uit het onderzoek, liet steken vallen in Aholds Portugese joint-venture, stond toe dat Ahold risico’s of verplichtingen verzweeg, dacht lang mee over een oplossing van de gewraakte Scandinavische side letters en was niet smettenvrij in de fraude rond US Foodservice.
Het boekhoudschandaal rond het Zaanse supermarktconcern zal nog lange tijd voortslepen. De onderneming en zijn (ex) bestuurders staan inmiddels vele juridische procedures te wachten, in Nederland, maar ook in de Verenigde Staten.
De achtergrondartikelen zijn integraal na te lezen op de website van NRC Handelsblad.
