Titel: Klokkenluiders en informatie
Datum: 12 april 2014
Trainer: Hugo van der Parre
Aantal deelnemers: 25
door Dirk Hagenbeek
Hugo van der Parre is onderzoeksjournalist bij het NOS Nieuws en krijgt regelmatig te maken met klokkenluiders op zijn werk. Vaak krijgt Van der Parre anonieme mailtjes, telefoontjes en tegenwoordig nog vaker informatie via het nieuwe Publeaks. Hij is de aangewezen persoon om te vertellen over hoe je het moet aanpakken als je te maken krijgt met een klokkenluider.
Van der Parre begon de workshop met een tijdlijn van bekende klokkenluiders. Een klokkenluider is iemand die het zijn morele plicht vindt om misstanden in bedrijven of organisatie aan het licht te brengen.
Fred Spijkers (lekte over doodsoorzaak soldaat), Ad Bos (lekte over bouwfraude) en Edward Snowden (lekte over Amerikaanse NSA) waren alle drie eigenlijk uitzonderlijke klokkenluiders. Ze kwamen er namelijk openlijk voor uit dat zij klokkenluiders waren, normaal gesproken blijft een klokkenluider liever anoniem.
Als journalist ga jezelf opzoek naar klokkenluider voor bevestiging, maar vaker zoekt de klokkenluider de media zelf op.
Welk medium een klokkenluider kiest, hangt af van het bereik van het medium. Zo’n klokkenluider kan zijn verhaal dan nog in alle openheid willen vertellen, maar dit heeft vaak zware gevolgen voor de klokkenluider zoals ontslag. Vaker is een klokkenluider bij niemand bekend of alleen bij het medium.
Een mooi voorbeeld hiervan was de onrust bij het COA (Centraal Orgaan opvang Asielzoekers) met topvrouw Nurten Albayrak waar Van der Parre zelf aan heeft gewerkt.
Elf werknemers uit verschillende lagen van het COA waren naar het NOS Nieuws gestapt met informatie over misstanden binnen de COA.
Naast deze informanten had het NOS ook een stapel documenten. Nadat Van der Parre met wederhoor aan Albayrak geen reactie kreeg, is het nieuws pas vijf weken later naar buiten gebracht. Ook al gaf Albayrak geen wederhoor, er waren genoeg bronnen en het ging om een maatschappelijk bedrijf om het bericht toch te brengen.
Volgens Van der Parre is het een vereiste om je klokkenluider te ontmoeten. Want waarom doet hij dit? Wat is zijn motief? Wat is zijn achtergrond? Wat voor type is het, is hij wel te vertrouwen? Wat worden de afspraken tussen klokkenluider en journalist? Het is wel belangrijk om als journalist geen jurist te worden, je kan hem niet beschermen als hij openlijk voor z’n klokkenluiden uitkomt.
Wel kan je als journalist of medium een klokkenluider beschermen en behoeden om hem van te voren op de gevolgen te wijzen. Je bent er ook verantwoordelijk voor om een anonieme klokkenluider niet te laten ontmaskeren; spreek af op veilige locaties af en bel op veilige tijden. Een handige typ van Van der Parre was om een gezamenlijk e-mailaccount aan te maken en elkaar steeds te contacten via e-mails die bij concepten staan en dus niet verzonden worden.
Door al deze klokkenluiders kwam de directeur van De Groene Amsterdammer met PubLeaks. Hier kan iedereen anoniem bestanden uploaden en zeven landelijke en regionale media aanklikken aan wie zij deze geheime informatie willen geven. Een van de bekendste successen is de pensioenfraude van Henk Krol.
Maar Van der Parre vindt dat PubLeaks nog niet echt van de grond komt, wat volgens hem misschien door geringe behoefte komt. Van der Parre vertelt wel dat er veel binnenkomt, maar het is vooral klein grut.
Tip van Hugo van der Parre: misschien komt er binnenkort wel een klokkenluider naar u toe of zoekt hij contact via PubLeaks, maar zorg er in ieder geval dat u er altijd op voorbereid bent.
