Bijna honderd inzendingen, tien genomineerden, vier prijzen. In de aanloop naar de VVOJ Conferentie 2015 interviewen we de kanshebbers op een Loep over hun werk. In deze aflevering Serge Sekhuis en Bram van der Heijden over hun verhaal Defensie en de doofpot van giftige chroom6-verf.
Door Rineke van Houten
Werknemers van militaire onderhoudsdepots zijn jarenlang willens en wetens blootgesteld aan kankerverwekkende verf, toonden Serge Sekhuis en Bram van der Heijden aan in hun werk voor Dagblad De Limburger/Limburgs Dagblad. De verslaggevers lieten zich niet afschepen door een machtig ministerie en hielden vol, ook toen een wob-procedure teleurstellend afliep.
Bodemvervuiling op Navoterrein
In het voorjaar van 2014 vraagt een raadslid via een tip aan de krant aandacht voor mogelijke grondwater- en bodemvervuiling op het Navoterrein in Brunssum. Hoe kan dat? Heeft de vervuiling iets te maken met het feit dat op hetzelfde terrein jarenlang Amerikaans legermateriaal werd onderhouden?
Uit eerste gesprekken die Serge Sekhuis en Bram van der Heijden voeren met oud-werknemers van deze zogenoemde POMS-sites (POMS staat voor Prepositioned Organizational Material Storage) blijkt dat een opvallend groot aantal ziek is. Er duikt een rapport van metingen op naar het kankerverwekkende chroom6, verwerkt in de verf waarmee de Amerikaanse tanks zijn beschilderd. Werknemers zijn blootgesteld aan waardes tot acht keer het wettelijk toegestane maximum. Wat wist Defensie van de werkomstandigheden op de POMS-site en zijn de werknemers willens en wetens blootgesteld?
De rode draad is giftige verf
De belangrijkste bronnen voor het verhaal zijn de gedupeerden zelf: de oud-medewerkers van de in 2004 opgeheven POMS-sites in Brunssum en Eygelshoven. Sekhuis en Van der Heijden spreken er een kleine veertig. Sommigen een paar uur, anderen korter. Hun verhalen verwerken ze in een schema: waar werkten de voormalige Defensie-medewerkers, wat deden ze, met welke stoffen kwamen ze in aanraking, welke gezondheidsklachten hebben ze nu?
Ze horen verhalen over nier-, long- en darmkanker, plotseling uitvallende tanden, chronische vermoeidheid en allerlei onbegrepen ontstekingsklachten. Opvallend veel oud-medewerkers zijn inmiddels overleden. Dat de rode draad de giftige chroom6-verf is, wordt al snel duidelijk.
Hoe hebben jullie de werknemers gevonden?
Sekhuis: ‘Via ons eigen netwerk en via een oproep in de krant en op sociale media. Toen we een aantal mensen hadden gesproken, meldden anderen zich spontaan en ontvingen we tips. Zoiets praat zich natuurlijk rond. Het eerste artikel over de zaak wekte bovendien vertrouwen. De mensen waren opgelucht dat er eindelijk aandacht was voor hun verhaal.’
Wat was een doorbraak?
Van der Heijden: ‘Minister Hennis van Defensie antwoordde aanvankelijk op Kamervragen dat er ‘vooralsnog geen aanwijzingen’ waren voor het gebruik van giftige verf. Een paar weken later moest ze bekennen dat Defensie wel degelijk op de hoogte was
Er volgen meer publicaties en het onderwerp wordt landelijk opgepakt. Van der Heijden: ‘Zonder onze publicaties was die bal niet gaan rollen en het is complimenteus dat iets wordt opgepakt.’
Dat het juist een regionale krant is die het nieuws heeft kunnen brengen, verbaast hem niet. ‘Wij staan dicht bij de mensen in de regio, zijn herkenbaarder en hebben daardoor deze verhalen kunnen schrijven.
Wat was jullie ervaring met de Wob?
Van der Heijden: ‘Teleurstellend. Het ministerie van Defensie overschreed alle deadlines en informeerde ons als indieners niet eerst, maar publiceerde de informatie op de eigen website. Verder zijn we ervan overtuigd niet alles te hebben gekregen. Daarover loopt nog een procedure.’
Sekhuis: Via via hebben we gehoord dat we lastig waren en dat nemen we maar als een compliment.’
Wat heeft jullie gaande gehouden?
Sekhuis: ‘We wisten instinctief dat we goed zaten en hadden honger naar de waarheid. We zijn erin geslaagd een kleine deuk in het sterke pantser van Defensie te slaan.’
Van der Heijden: ‘Het doet je ook wel wat als je met iemand praat van wie de slokdarm is weggenomen als gevolg van de arbeidsomstandigheden. Maar het belangrijkste was altijd: wij laten niet los.’
Dit verhaal is een voorpublicatie uit het VVOJ Jaarboek 2015, dat wordt gepresenteerd op 20 november, tijdens de Conferentie in Den Haag.
foto, Rob Oostwegel: Bram van der Heijden (l) en Serge Sekhuis op de POMS-site in Brunssum.
