De Vereniging van Onderzoeksjournalisten (VVOJ) is blij met iedere euro die de overheid extra investeert in de versterking van onderzoeksjournalistiek. De Vereniging verwelkomt dan ook het voornemen in het regeerakkoord om hiervoor een aanzienlijk bedrag te reserveren, maar adviseert het toekomstige kabinet goed na te denken over de besteding ervan.
Onderzoeksjournalistiek brengt aan het licht wat anderen verborgen proberen te houden, stelt gevestigde belangen ter discussie en brengt maatschappelijke ontwikkelingen in kaart waarvan burgers zich het slachtoffer voelen. De VVOJ is er dan ook van overtuigd dat alle media in onderzoeksjournalistiek zouden moeten investeren. Daarmee vergroten ze niet alleen hun zichtbaarheid, ze vervullen ook de maatschappelijke functie van de journalistiek ten volle. En belangrijker nog: onderzoeksjournalistiek levert gewoon opzienbarende verhalen op! Maar we zien dat traditionele mediaorganisaties financieel onder druk staan. Veel werk wordt verricht door een groeiend leger freelance journalisten, die met moeite het hoofd boven water kunnen houden. Zeker de onderzoeksjournalistiek komt dan snel in de knel, of alles moet gebeuren in de eigen vrije tijd. Dat is een onhoudbare situatie. Onderzoeksjournalistiek staat daardoor permanent op de tocht, zowel bij de onderzoekers als bij de media die de producties verspreiden.
De subsidie die jaarlijks beschikbaar komt vanuit de overheid, zou daarom niet alleen naar concrete onderzoeksvoorstellen moeten gaan. Er is ook versterking nodig van het onderzoeksjournalistieke werkveld.
Hier en daar wordt al lustig bediscussieerd hoe het gereserveerde bedrag voor ‘media/onderzoeksjournalistiek’ moet worden uitgegeven. Die 5 miljoen euro zou naar een centraal fonds moeten, naar nieuwe online redacties die onderzoeksjournalistiek bedrijven of juist naar zelfstandigen en mediaorganisaties zonder winstoogmerk. Als iedereen nu al zijn deel gaat claimen, wordt niet de discussie gevoerd over hetgeen de beroepsgroep op dit moment echt nodig heeft. Hoe kunnen we onderzoeksjournalisten het best opleiden? Hoe maken we onderzoeksjournalistiek in de regio mogelijk? Hoe vergroten we de impact van onderzoeksverhalen en hoe kunnen verschillende media hierbij samenwerken – zo nodig internationaal? En laten we bij die discussie ook de overheidsgelden betrekken die nu al naar de journalistiek gaan.
In het regeerakkoord gaat het alleen om ‘ruimte voor onafhankelijke onderzoeksjournalistiek en een stevige publieke omroep op alle schaalniveaus’. Versterking van onderzoeksjournalistiek is daarin slechts één van vier bulletpoints. Dat het voor onderzoeksjournalistiek dus om een lager bedrag zal gaan, lijkt zo goed als zeker. Laten we er dan in elk geval voor zorgen dat dit geld zo effectief mogelijk wordt benut.
De VVOJ nodigt de Nederlandse Vereniging voor Journalisten, het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek, het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten en alle andere betrokkenen uit om eerst gezamenlijk te discussiëren over de wezenlijke opgaven waarvoor de onderzoeksjournalistiek zich ziet gesteld. Wensenlijstjes op het ministerie indienen kan altijd nog, laten we eerst gezamenlijk ons vizier scherpstellen.
VVOJ-bestuur, 31 oktober 2017
