Een analyse van falend bestuur

Chris Aalberts schrijft over politiek voor ThePostOnline en o.a. het Noordhollands Dagblad. Hij schreef eerder onder meer over mislukte partijen op rechts, de Europese Unie en de achterban van de PVV. Hij doceert tevens aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.

Hij noemt zichzelf geen onderzoeksjournalist, eerder een ‘geïnteresseerde buitenstaander’. In zijn workshop benadrukte Chris dat juist het buitenstaander zijn een grote kracht kan zijn. Bij zijn onderzoeksproject in Den Helder, waar hij een jaar lang over blogde bij ThePostOnline en waarover in november een boek uitkwam onder de titel ‘Palermo aan het Marsdiep’, bleek het feit dat hij ‘van buiten’ kwam juist van grote waarde.

Chris koos voor Den Helder omdat hij er zelf vandaan komt. Den Helder staat al decennialang in bestuurlijk Nederland bekend als probleemgemeente: hier wordt de politiek beheerst door opgestapte wethouders, ruzies, afsplitsingen, schandalen en mislukte projecten. In het verkiezingsjaar 2017-2018 onderzocht Chris Aalberts de Helderse gemeentepolitiek. Zijn vraag was: hoe komt het dat het steeds misgaat in Den Helder?

Zijn werkwijze was eigenlijk heel eenvoudig: op de publieke tribune zitten en gewoon volgen en opschrijven wat er gebeurt. Een eerste observatie kon hij al na een paar raadszittingen maken: voor een buitenstaander, en een gemiddelde burger, is een raadsdebat niet te volgen. “Het is reageren op notitie op notitie.”. De vraag die Chris voorlegde was dan ook: heeft het nut om als lokaal journalist simpelweg de raadsvergaderingen te verslaan of zou dat anders kunnen?

Een tweede observatie is dat de lokale politici in het begin best met de ‘buitenstaander’ wilden praten, maar naarmate er kritische stukken verschijnen wordt die animo minder. Uiteindelijk is er vrijwel geen enkele politieke vertegenwoordiger aanwezig bij de presentatie van het boek dat Chris over Den Helder schreef. “Transparantie bleek een probleem. Van live twitteren uit de raadszaal werden sommige raadsleden al erg nerveus.”

Een derde observatie: lokale politici hebben eigenlijk maar weinig speelruimte en debatteren vaak over zaken waar zij helemaal niet over gaan. Chris illustreert dat aan de hand van de voortdurend terugkerende politieke discussies over het ziekenhuis in Den Helder, en de eventuele verplaatsing ervan. “Zaken waar de lokale politiek niets over heeft te vertellen. Maar het is wel een lekker concreet onderwerp waar je politiek kunt scoren.” Scoringsdrift, maar ook het niveau van professionaliteit, zijn in lokale politiek grote problemen, concludeert hij.

Lokale politiek is ook persoonlijke politiek. Wie als buitenstaander binnenwandelt krijgt heel wat te horen over vermeende verborgen agenda’s, misstappen en andere verdachtmakingen. “Maar zolang niemand met hard bewijs komt, kun je daar niets mee.”

Conclusie: Het gaat in Den Helder mis omdat kennis en professionaliteit ontbreekt, er teveel persoonlijke conflicten worden uitgevochten tussen lokale politici, en lokale politici teveel bezig zijn met wat hen helemaal niet aangaat.

Het voordeel van een buitenstaander is dat je zonder ‘ballast’ van verleden of van teveel kennis kunt observeren. Tegelijkertijd betekent dat ook dat je geen alles omvattende conclusies kunt trekken. Kies voor jezelf dus waar je wel en niet over wilt rapporteren en wees daar ook duidelijk in. Blijf objectief en laat je niet meezuigen in partijschappen en/of verdachtmakingen.

Raadsvergaderingen volgen is niet altijd nuttig. Ga praten met wie wil praten. Blijf uit de buurt van voorlichters. Rapporteer gewoon wat je ziet. Anderen kunnen dan wel de conclusie trekken.

Zie hier de presentatie