door: Annick Hus
Als een vrouw van midden dertig die freelancet, voel ik me soms een buitenbeentje in de Belgische journalistiek. Het onderzoek naar ‘Het profiel van de Belgische journalist in 2018’ van de Universiteit Gent, de Université Libre de Bruxelles en de Université de Mons bevestigt mijn gevoel. Want wat blijkt: de gemiddelde Belgische journalist is een veertigplusser van het mannelijke geslacht die vast aan de slag is.
Om tot een profiel van de Belgische journalist te komen, werkten onderzoekers van de drie Belgische universiteiten samen met de beroepsverenigingen VVJ (Vlaamse Vereniging van Journalisten) en AJP (Association des journalistes professionnels). Van de 4.807 aangeschreven journalisten, reageerden er 1.223. De deelnemers namen 45 minuten à een uur de tijd om een reeks vragen over zichzelf en hun job te beantwoorden. Wat opvalt is dat de Belgische journalistiek een wereld blijft waarin overwegend blanke mannen van ‘middelbare leeftijd’ de scepter zwaaien.
België telt 68,6 procent mannelijke journalisten. In Wallonië zijn iets meer vrouwen aan de slag dan in Vlaanderen: 35 procent tegenover 28 procent. Als je bedenkt dat het aantal vrouwelijke journalisten in Frankrijk op 47 procent ligt, dan hinkt ons land flink achterop.
Diversiteit en politieke gekleurdheid
Ben je op zoek naar een Belgische journalist met buitenlandse roots? Succes, want maar liefst 92,9 procent van de beroepsgroep is van Belgische origine. Amper 4,7 procent van de Vlamingen heeft roots in een ander EU-land (in Wallonië 14,9 procent). Zo’n 3,7 procent van de Vlaamse journalisten heeft bloedverwanten in niet EU-landen (in Wallonië 7,6 procent).
Ondanks dat fake news hoge toppen scheert en media af en toe iets te snel copy-pasten, zijn journalisten over het algemeen hoogopgeleid. Maar liefst 93 procent bezit een diploma hoger onderwijs, waarvan 64 procent een master op zak heeft. Zijn vrouwelijke collega’s net ietsje slimmer? Ze hebben alleszins langer gestudeerd, want 76,9 procent heeft een universitair diploma.
Het onderzoek schonk ook aandacht aan de politieke voorkeur. Zijn journalisten linkse rakkers? Overwegend wel, want zo’n 58,4 van de journalisten bestempelt zich als links. Een vierde vindt het centrum wel comfortabel, terwijl 15,6 procent naar het rechtse politieke spectrum leunt.
Freelance vs vast contract
In vergelijking met Nederland, zijn er in België meer journalisten vast in dienst. Het aantal freelancers is de laatste jaren wel toegenomen, van een op vijf in 2013 naar 25,3 procent in 2018. Freelancers verdienen gemiddeld een kwart minder dan collega’s met een vast contract. Het is daarom niet verwonderlijk dat zelfstandigen minder jobtevredenheid kennen. De gemiddelde journalist werkt 43 uur per week, waarvoor hij maandelijks 2.341 euro netto terugkrijgt. Vrouwen en starters verdienen minder.
Vast of freelance, wat overuren betreft lijken journalisten op weinig voordelen te kunnen rekenen. Extra werk wordt meestal gecompenseerd met extra verlof. Tenzij je freelancet, dan wordt het vrijwilligerswerk. Verder zien zowel de loontrekkenden als zelfstandigen steeds minder kansen op promotie, terwijl de jobinhoud steeds uitgebreider wordt. Wie niet kan schrijven, tweeten, fotograferen, filmen en monteren komt steeds moeilijker aan de bak. Wanneer ze op zoek zijn naar informatie, raadplegen Belgische journalisten vooral websites, sociale mediakanalen en andere media. Wobben en het gebruik van openbare data zijn in de Belgische journalistieke wereld minder ingeburgerd dan in Nederland.
Het onderzoek naar het profiel van de Belgische journalist in 2018 gaat nog dieper in op de jobtevredenheid van de doelgroep, maar ook op discriminatie en intimidatie op de werkvloer. In de volgende editie van ‘De Journalist’, het ledenblad van de VVJ, komt het onderzoek uitgebreid aan bod. Meer weten? Neem dan contact op met de VVJ. Op journalist.be vind je ook de pdf van het onderzoek.
