PVV-Partijleider Geert Wilders tevreden met eigen onderzoek van in opspraak geraakt Kamerlid. Tweede Kamerlid Graus (PVV) heeft zelf onderzoek gedaan naar beschuldigingen van mishandeling, onbetaalde rekeningen en onjuiste informatie over zijn verleden.
*NRC Handelsblad, 1 februari 2007
Door Joep Dohmen
Rotterdam, 1 feb. Na vijf weken onderzoek heeft Tweede Kamerlid Dion Graus (Partij voor de Vrijheid) opheldering gegeven over zijn verleden aan partijleider Geert Wilders. Het dossier dat Graus samenstelde moet de verwijten en beschuldigingen pareren die tegen hem geuit zijn. De politicus kwam eind vorig jaar in opspraak toen mensen en bedrijven die met hem van doen hadden, onder andere in deze krant melding maakten van ruzies, rechtszaken, onjuiste declaraties, onbetaalde rekeningen, stalking en mishandeling.
Wilders en Graus weigeren NRC Handelsblad inzage te geven in het dossier of commentaar te geven. De krant heeft het dossier uit andere bron ontvangen. Het dossier telt elf A-viertjes en bevat e-mailtjes en brieven van betrokkenen. In hoeverre worden de verwijten en beschuldigingen weersproken?
Graus had op zijn cv gemeld dat hij vier jaar „directeur” was van een „groot farmaceutisch bedrijf”. In werkelijkheid was hij bijna drie jaar verkoopmanager van een kleine leverancier in diergeneesmiddelen. Het dossier bevat hierover geen informatie.
NRC Handelsblad meldde dat de ex-vrouw van Graus melding maakte bij de politie van mishandeling en bedreiging door Graus. Dagblad de Limburger meldde dat meerdere aangiften gedaan waren inzake bedreiging en mishandeling. In het dossier zitten twee brieven waaruit blijkt dat de aangiften zijn geseponeerd. Officier van justitie P. Vervuren meldt dat de mishandeling en bedreiging „niet stafrechtelijk kan worden bewezen.”
Een ex-vriendin deed bij de politie in Antwerpen aangifte van belaging en stalking door Graus. De zaak is geseponeerd wegens opportuniteitsredenen, niet vanwege onvoldoende bewijs, meldde het parket. Het dossier gaat hier niet op in.
Uit het kadaster bleek dat er beslag lag op bouwgrond van Graus. Het Kamerlid ontkende dit. Uit het dossier blijkt dat hij zijn schuld in deze kwestie heeft voldaan, op een bedrag van 363 euro na. Als Graus dat betaalt, wordt het beslag opgeheven, meldt de schuldeiser in een e-mail.
In NRC Handelsblad zei voormalig werkgever Sebastiaan Tesink, directeur van AST Farma, dat Graus na één jaar via de kantonrechter ontslagen is. Er waren dagrapporten en afrekeningen die niet klopten. In het dossier zitten hierover geen documenten. Graus heeft Tesink na publicatie wel gebeld. Tesink desgevraagd: „Ik heb hem gezegd: als je wilt weten wat ik over jou gemeld heb, dan moet je de NRC lezen.”
In het artikel staat ook dat Graus net geen drie jaar verkoopmanager was bij Anisane, een leverancier van diergeneesmiddelen. Het bedrijf was blij dat het Graus was. Directeur Wijnand de Bruijn zei over Graus: „Hij heeft veel verhalen, maar het zijn heel veel leugens. Uiteindelijk kom je daar achter.”
In het dossier zit een e-mail van Piet Lodder, destijds algemeen directeur van Dopharma Holding, waarvan Anisane een dochterbedrijf is. Lodder spreekt De Bruijn tegen. Hij zegt de verslagen van de functioneringsgesprekken te hebben ondertekend. „Voor zover ik mij herinner waren deze beoordelingen positief van inhoud.” En: „Er werden mij geen door jou gepleegde malversaties of niet-nakomen van afspraken of dergelijk gerapporteerd.” Graus heeft Wijnand de Bruijn niet gebeld. De Bruijn zegt desgevraagd: „Piet Lodder was algemeen directeur van de holding. Ik was statutair directeur van Anisane. Het zal best dat Lodder een functioneringsgesprek gehad heeft met Graus, maar ik had dagelijks van doen met de man.”
Graus werd binnen één jaar op non-actief gesteld bij diergeneesmiddelenproducent Vétoquinol, zei verkoopmanager Gert Gerritsen. In het dossier zit geen document inzake Vétoquinol.
Gerritsen zegt na het artikel ook benaderd te zijn door Graus. Gerritsen: „Hij zei dat hij niet op non-actief gesteld was, maar dat hij vakantiedagen had opgenomen. Ik heb toen gezegd: ‘Dat jij er zo over denkt, moet jij weten. Ik weet dat het anders is’.”
Graus moest vroegtijdig weg bij paardenvoedingsfirma Cavalor in België, zei directeur Peter Bollen. „Hij had altijd mooie verhaaltjes, maar geen resultaten. Verhalen over waar hij allemaal niet geweest was, maar bij controle klopte er niets van. En kilometers declareren die hij niet gemaakt had, op dat soort dingen heb ik hem betrapt.”
In het dossier zit een e-mail van Bollen. Hij schrijft dat Graus geen onterechte kilometers kon declareren omdat hij een firmawagen en een tankkaart had. Bollen schrijft ook: „Bij je vertrek is een kleine discussie geweest i.v.m. een GPS-toestel in je auto, verder is alles normaal verlopen.”
Peter Bollen zegt desgevraagd dat nooit heeft gezegd heeft dat Graus ten onrechte kilometers declareerde. Bollen: „Bij zijn vertrek is wel gebleken dat hij bezoekadressen had opgegeven waar hij nooit geweest was. Daar heb ik hem op betrapt.”
Cameraman Pascal Coumans zei in deze krant dat hij een jaar eerder een factuur gestuurd had naar Graus. De rekening was nooit betaald. In het dossier zit een e-mailwisseling tussen Graus en Coumans. De correspondentie wekt de indruk dat de cameraman wel op tijd betaald is. Het dossier vermeldt niet dat het Kamerlid het achterstallige geld pas ná de publicatie overboekte. De cameraman bevestigt dit tegenover deze krant.
Een kozijnenleverancier spande een rechtszaak aan tegen Graus wegens niet-betaling. Het dossier bevat geen documenten over deze kwestie. Tegen Dagblad de Limburger zei Geert Wilders dat de stukken ontbreken omdat omdat de zaak onder de rechter is. Graus heeft hem verzekerd dat de leverancier geen recht heeft op het geld.
In één kwestie verdedigt Graus zich voor iets dat niet in de media genoemd is. Het dossier bevat een e-mail van een keukenleverancier. Die meldt dat „alle financiële verplichtingen met betrekking tot bovengemelde keuken geregeld zijn”.
Fractievoorzitter Geert Wilders staat deze krant over dit onderwerp niet te woord; wel liet hij afgelopen week in de Volkskrant weten dat het dossier en de mondelinge toelichting van Graus wat hem betreft voldoende verdediging zijn. Wilders vindt dat Graus „door het slijk” gehaald is. Wilders: „Ik ga uit van de feiten en die pleiten hem volledig vrij.”
Het dossier van Graus en aanvullende informatie is te vinden op www.nrc.nl/binnenland
Rectificatie / Gerectificeerd
In Elf velletjes over het leven van Dion Graus (1 februari, pagina 2) is een woord weggevallen in de passage over Graus ’ voormalige werkgever Anisane. De zin: ‘Het bedrijf was blij dat het Graus was’ moet zijn: ‘Het bedrijf was blij dat het Graus kwijt was.’
<Kader>
Dit artikel is onderdeel van een drieluik over de Partij voor de Vrijheid.
In ‘Extreem-rechts hielp Wilders’, dat een maand eerder in de krant verscheen, toonde Dohmen aan dat een medewerker van Wilders stemmen heeft geworven op extreem-rechtse fora als Polinco (POLItiek INCOrrect). Op de site verscheen het berichtje: „Mooi dat hier mensen zijn die Wilders een warm hart toedragen! Vergeet je echter niet aan te melden op de site, of via mij, als je wilt tekenen. Dan weten wij waar we aan toe zijn.”
In april verscheen ten slotte nog ‘Alleen Wilders lid van de PVV’ waarin Dohmen aantoonde dat de PVV geen democratische partij is. PVV is een stichting met Wilders als enige bestuurder. Anderen kunnen doneren maar geen lid worden. ‘Je mag de PVV sponsoren, je mag vrijwilliger zijn en je mag er op stemmen. Maar lid worden mag niet. „Gewoon dictatuur dus.”’
Toelichting
Schrijven met een glimlach
Na parlementsverkiezingen gaan journalisten aan de slag om nieuwe Kamerleden en nieuwe partijen doorlichten. Een goede Nederlandse traditie. Merkwaardig genoeg was Joep Dohmen van NRC Handelsblad de enige journalist die na de Tweede Kamerverkiezingen in 2006 de kersverse fractiegenoten van Geert Wilders onder de loep nam.
Door Joep Dohmen
De Partij voor de Vrijheid (PVV) van Geert Wilders was in één klap met negen leden in de Kamer gekomen. Allereerst bekeek ik, met hulp van een collega, de acht nieuwe fractiegenoten van Geert Wilders. Bij één was het na een paar telefoontjes duidelijk dat er meer aan de hand was: Dion Graus.
We besloten om van de acht een gezamenlijk portret te maken. Ik zou doorzoeken naar het verleden van Graus. Hij woont net als ik in Heerlen. Ik kende de naam, wist dat hij iets met dieren en regionale tv gedaan had, maar dat was het dan ook. Startpunt van mijn zoektocht was het CV van Graus dat door de PVV op Internet was gezet. Al snel bleek dat dat verre van volledig was, en bovendien aangedikt.
In het begin van mijn onderzoek had ik vrijwel meteen een uitstekende bron. Iemand die de levensloop van Graus tot in detail kende en andere mensen wist aan te reiken die Graus ook kenden. Het leidde tot een enkele weken durende speurtocht naar het verleden van dit kersverse Kamerlid dat, zo bleek, aardig verborgen was gebleven.
Het moet gezegd: de informatie over Graus was vooraf zo alarmerend en tegelijk kolderiek, dat de kans op een succesvol onderzoek groot was. Aanvankelijk wilde ik mij op zijn professionele loopbaan richten, maar toen bleek dat tegen de man aangiften wegens mishandeling van vrouwen waren gedaan, werd het profiel vanzelf breder.
Bange bronnen
Ik werd gewaarschuwd voor, wat genoemd werd, ‘de losse handjes’ van Graus en zijn broer. Voorzichtigheid was geboden. Ik merkte dat mijn bronnen behoedzaam, zelfs bang waren om met naam en toenaam in de krant te komen. Omdat ik mezelf had voorgenomen geen anonieme bronnen op te voeren, vergde het inzet om het vertrouwen te winnen.
Veel contacten begonnen off-the-record, maar naar mate de contacten intensiever werden en het vertrouwen groeide, gingen alle bronnen, op een na, on-the-record. Ik denk ook dat dat de kracht van het stuk is, alle uitspraken zijn aan iemand toegeschreven en verifieerbaar.
Ik maakte met alle bronnen de afspraak dat ze vooraf het hele stuk konden lezen. Ook gaf ik ze de mogelijkheid om desgewenst veranderingen aan te brengen in hun citaten. Juist deze, verregaande toezegging hielp enkele bronnen over de streep. Ik gaf ze de controle over de weergave van hun uitspraken. Het leidde nergens tot grote wijzigingen. Het ging hooguit om een meer diplomatieke woordkeuze.
Opnames
Ik raadpleegde oud-collega’s, ex-vriendinnen, oud-werkgevers en mensen die Graus in zijn oude werkkringen gekend hadden. Dat ging, op één uitzondering na, telefonisch. Alle gesprekken nam ik op: voor de zekerheid en om daarna nog eens rustig na te gaan of ik een nuance of aanwijzing had gemist.
De bronnen schilderden – onafhankelijk van elkaar – grotendeels hetzelfde beeld van het kersverse Kamerlid: veel mooie woorden maar volstrekt onbetrouwbaar. Ze waren er allemaal ingetuind. Hij liet veel onbetaalde rekeningen achter, en (ex)partners waren naar de politie gegaan om te vertellen dat ze door hem mishandeld waren.
Pas aan het einde, toen mijn beeld over Graus compleet was en ik over veel details beschikte, benaderde ik de hoofdpersoon zelf. Ook dat gesprek nam ik op. De opname van het twintig minuten durende gesprek bleek een uitstekend middel om Graus’ leugens en woede-uitbarstingen te documenteren. Zonder opname was het achteraf zijn woord tegen het mijne gebleven.
Het schrijven van het stuk deed ik met een glimlach.
Extreemrechtse handtekeningen
De publicatie leidde tot grote woede bij Graus, de PVV (met aanhang) en vooral bij Geert Wilders. Het was allemaal onjuist en een hetze. Ik dacht mijn werk gedaan te hebben.
De reacties waren, ik geef het toe, een prikkel om nauwkeuriger te kijken naar de PVV en Wilders. Onder meer naar de manier waarop Geert Wilders met zijn nieuwe partij aan de handtekeningen in de kiesdistricten was gekomen. Die handtekeningen had hij nodig om overal in het land mee te kunnen doen.
Ik ontdekte dat een naaste medewerker van Wilders, belast met het organiseren van zoveel mogelijk handtekeningen, ook op extreemrechtse sites handtekeningen had geronseld. Dat was pikant omdat Wilders wel extreemrechtse ideeën uitdroeg maar zich nooit wilde afficheren met erkende extreemrechtse types als Dewinter of Le Pen.
Er staat veel op Internet, zo heb ik geleerd. Zo is er een Wayback Machine, om terug in de tijd te kijken op sites. Een handigheidje.
In dit onderzoek plande ik zorgvuldig de tijdstippen waarop ik commentaar vroeg. Allereerst telefoneerde ik met de medewerker, pas daarna confronteerde ik Wilders met de feiten. Opnieuw wenste hij niet te reageren. In zijn reactie na de publicatie kon hij daarna overigens wegkomen door eenvoudig te stellen dat het allemaal niet waar was. Opvallend was hoe slecht geïnformeerd de meeste (Haagse) journalisten Wilders over dit onderwerp interviewden.
Alleenheerser Wilders
Tot slot van dit drieluik besloot ik de structuur van de partij zelf nader onder de loep te nemen. Wie of wat was de PVV? Ik ontdekte dat Wilders zelf het enige bestuurslid en het enige lid van de partij was. Alle macht was aan hem. De acht andere Kamerleden hadden weinig te vertellen in de partij.
Informatie kwam in dit geval uit openbare bronnen (handelsregister) en van oud-medewerkers van Wilders. Niet van Wilders zelf. Die was sinds mijn eerste verhaal overgegaan tot een boycot.
Opvallend was dat er een stroom bedreigingen, scheldpartijen en onfrisheden op gang kwam, vooral op rechtse en extreemrechtse internetsites. Opeens was ik lid van de linkse kerk, een ‘hoernalist’ voor wie nog wel wat kogels over waren. Aangifte heb ik niet gedaan. Wel heb ik alle uitingen gedocumenteerd. De PVV-aanhang was blijkbaar vergeten dat ik eerder ook kritisch gepubliceerd had over de ‘linkse kerk’ en leden daarvan.
Juridische dreigementen waren er op sommige momenten ook. Maar als journalist ontneem je de ‘tegenpartij’ een succesvolle gang naar de rechter als je je werk secuur doet, je contacten goed documenteert en je beperkt tot de feiten. Laat de lezer maar zijn eigen graad van opwinding kiezen.
Blijft de vraag waarom andere kranten en andere media niet ook – in de goede traditie van het land – Wilders en zijn partij kritisch hebben doorgelicht. Ik vrees dat er schroom was, om niet weer het verwijt te krijgen Geert Wilders te demoniseren. Net als eerder Pim Fortuyn. Heb ik gelijk?
