In een documentaire van een half uur zien de makers de eerdere vermoedens bevestigd dat Chinese gokbedrijven samen met maffiafiguren greep hebben gekregen op Belgische en andere Europese voetbalploegen door wedstrijduitslagen te ‘bestellen’. Met verborgen camera’s dringt Panorama door tot het (vermoedelijke dekmantel)bedrijf van de Chinese zakenman Zhe Yun Ye en tot een gigantische gokhal, waar bekend is dat Belgische ploegen worden ‘gecontroleerd’. De Belgische voetbalbond zegt er niets tegen te kunnen doen.
Enkele fragmenten uit de uitzending.
*Panorama (VRT/Canvas), 5 februari 2006*
Makers: Chris Van den Abeele, Eric Dupain, Tom Van de Weghe
1. De taxiscène.
Shanghai: Panorama, vergezeld van een vrouwelijke Chinese tolk, bevindt zich in een taxi. Tolk tegen chauffeur: ‘Deze mensen komen uit België.’
Chauffeur: ‘O ja? In België hebben ze goede voetballers.’
2. De gokhalscène.
Panorama-commentaarstem: ‘Via een taxichauffeur zijn we erin geslaagd een afspraak te versieren met een gokagent. We zijn zogenaamd kenner van het Belgische voetbal met belangrijke inside informatie over de kwartfinales van de Belgische bekercompetitie, die des anderendaags gespeeld zullen worden. Dat blijkt deuren te openen.’
(Panorama zet op één wedstrijd 300 euro in op de eindstand 1-1) Commentaarstem: ‘Veel Chinezen volgen trouwens ons voorbeeld als het in de tweede helft inderdaad 1-1- wordt. Ze vinden ons betrouwbaar. Zo kunnen we kennismaken met andere gokkers, met elk hun favoriete voetbalteam. Eén naam keert steeds terug…’
Chinese gokker: ‘La Louvière. Yes, La Louvière.’
Commentator Panorama: ‘..en we komen ook te weten, waarom.’
Gokker: ‘Ik heb al veel gewonnen met La Louvière.’
Panorama: ‘Hoe komt het dat je daar veel mee wint?’
Gokker: ‘De gokbedrijven controleren die ploeg.’
Panorama: ‘Waarom is dat zo?’
Gokker: ‘Die ploeg is omgekocht. Vorige week heb ik ingezet op een wedstrijd tegen Gent….’
Panorama: ‘En hoe is het toen gegaan?’
Gokker: ‘La Louvière moest toen verliezen, met drie doelpunten verschil. En de uitslag was 3-0.’
(Wedstrijdbeelden laten vervolgens zien hoe die uitslag tot stand kwam door enkele zware blunders van de zijde van La Louvière.)
3. De Finse clubbestuurder.
Panorama vertelt hoe Ye en de Belgische Italiaan Pietro Allatta greep kregen op de noodlijdende Finse club AC Allianssi. Met een bus vol ‘tweederangs spelers, een trainer en een zogenaamde manager’ reizen ze naar Finland af. Dan komt Allianssi-bestuurder Erkki Salo aan het woord. Salo: ‘They promised us that they will put Allianssi totally to a different level and be Finish Champion of 2006.’
(…)
Commentaarstem Panorama: ‘Ye stort geld in de clubkas, gooit de technische staf eruit en zet de gokmachine in gang.’
(De eerste wedstrijd is tegen landskampioen FC Haka. Allianssi speelt niet met zijn eigen A-team, maar met een team van ‘reserves en Belgische testspelers’, aldus Panorama.)
Salo: ‘Then I saw the First eleven in the Haka game, and I thought: something isn’t right. And then after twenty minutes it was 5-0. And it could have been 10-0. So it ended up with the result 8-0.’
(volgt een wedstrijdfragment)
Salo: ‘AC Allianssi didn’t play at all. And of course, the FC Haka players they were laughing. And they still are laughing.’
P: ‘It’s a big shame for your team….’
Salo: ‘Yes.’
4. De Belgische bobo’s.
(Panorama vertelt hoe het Britse internet-gokbedrijf Betfair de Belgische voetbalbond verwittigt na de eerste match waarop ongewoon hoge bedragen zijn ingezet, ook vanuit Azië: Sint Truiden – La Louvière.)
Betfair-medewerker Hugh Taggart: ‘We saw some abnormally high amounts of money traded on those games. We thought that it was the right thing to do. The necessary course of action was to call them (…) and see if we could enter an agreement with them (…) We wrote them a letter (…) We’ve made an approach to the Belgian Soccer League, but we haven’t heard from them yet.’
(Geconfronteerd met de vraag naar deze brief, laten bondsprocureur René Verstringhe en bondsvoorzitter Jan Peeters blijken van geen brief te weten.)
Panorama: ‘Heel concreet: als er nu informatie komt van zo’n internetmaatschappij, die u na de match zegt: “Mijne heren, op deze match is er ontzettend veel ingezet en bovendien zien we dat er ook in Azië ontzettend veel is ingezet.” Wat kunt u dan eigenlijk doen?’
Verstringhe, schouderophalend: ‘Niets.’
TOELICHTING
Jongensboekjournalistiek
Geluk, bloopers en improvisatie: het VRT-onderzoek in de zaak Ye is een aardig staaltje van jongensboekjournalistiek. Onderstaand duo-relaas van twee van de makers, Eric Dupain en Tom Van de Weghe, kwam tot stand middels een interview met hen door redacteur Michel Robles.
In onze reportage Getackeld door de maffia hebben we kunnen laten zien dat Belgische ploegen zeer begeerd zijn in China om massaal op te gokken. Ook blijken vragen gesteld te kunnen worden bij de werking van de Belgische politiediensten. Een politieagent, die zo maar het mobiele nummer uit het hoofd kent van een in het verleden veroordeelde maffiafiguur … tja … Verder konden wij na tientallen gesprekken met verschillende bronnen in de uitzending namen noemen van spelers die betrokken lijken te zijn in een gokschandaal. Ten slotte bleek het gokschandaal een Europese kwestie, gegeven de informatie die wij kregen bij ons bezoek aan de Finse club Allianssi.
Het Belgisch gokschandaal was al een tijdje hot news, sinds er in Sport/Voetbal Magazine een artikel over was verschenen. Het VRT Journaal had er eveneens aandacht aan besteed, maar Chris Van Den Abeele stelde aan de nieuwsdienst voor om er iets meer aan te doen. Hij wilde ook dat wij eraan zouden meewerken omwille van onze elkaar aanvullende capaciteiten. Chris is een heel ervaren sportjournalist en daardoor het best in staat om de informatie te analyseren die wij binnenbrachten. Heel leerzaam om met hem te werken.
In vijf weken tijd (eerste werkdag was 5 januari 2006 – uitzenddatum 5 februari 2006) hebben wij het beste van onszelf gegeven. Eerste vraag was: wat is er mis met het voetbal? Ondanks de eerdere publiciteit, leefde het verhaal nog niet echt bij de mensen. Toch is de gewone man de dupe van het bedrog rond deze gokpraktijken. We wilden het daarom visueel maken. Er waren ook veel dingen niet aan het licht gekomen. We hadden het gevoel: het beperkt zich niet tot die Chinese meneer Ye.
Aanvankelijk wilden we de kijker alleen uitleggen: hoe werkt dat met die gokkantoren. Daarom zijn wij in het buitenland gaan kijken. Zoals in Londen, bij de bedrijven Betfair en Unibet, om te horen of zij vreemde dingen hadden opgemerkt bij bepaalde wedstrijden.
Daarna, in januari, is Eric naar Finland afgereisd om te horen wat daar de connectie was. Daar vernam hij het op zijn minst merkwaardige verhaal van de doelman van de club Allianssi, die op zeker ogenblik overspoeld was met minderwaardige spelers uit de Belgische competitie. Op de dag voor een belangrijke wedstrijd werd de vaste doelman verzocht naar La Louvière te komen om daar te oefenen. Zo miste hij de wedstrijd, en stond er een mindere keeper in het doel. Daags na de met 8-0 verloren match kon hij alweer terug.’
Tom is twee weken in Shanghai geweest, gedeeltelijk samen met een cameraman Dieter DePypere. Zij deden zich voor als zakenlieden uit de modewereld met belangstelling voor Ye’s textielbedrijf en werkten met een knoopsgatcamera. Het eerste wat ze in Shanghai kregen te horen – inderdaad van de spreekwoordelijke taxichauffeur, was: ‘O ja? In België hebben ze goede voetballers!’ Wel een beetje humoristisch als je bedenkt dat wij nog niet kunnen likken aan de hielen van competities als die in Spanje of Italië! Maar het gaf wel te denken over wat ze in China wisten over België en voetbal…
Opnames van het plafond
Ye zelf hebben ze niet gesproken. Hij vertoefde, zo werd gezegd, vanwege het Chinese Nieuwjaar in zijn vakantieverblijf. Wel zijn ze erin geslaagd het kantoor van zijn bedrijf te lokaliseren, verrassend, want tot dan toe dachten we dat het om een spookfirma ging. Ze zijn er binnen geweest, hebben zich laten rondleiden en vragen gesteld. Toen ze buiten kwamen dachten ze bijzondere beelden te hebben, maar bij het bekijken bleek dat de knoopsgatcamera verschoven was: alleen het plafond was te zien! Wat te doen? Ze maakten gebruik van de rage in China om naamkaartjes uit te wisselen. De Chinezen zijn echte verzamelaars. Omdat Dieter en Tom bij hun eerste bezoek geen kaartjes bij zich hadden, konden ze zich een dag later nogmaals op het adres vervoegen, zogenaamd om de kaartjes, die ze snel hadden laten maken, alsnog af te geven. En nog eens dezelfde vragen te stellen en opnamen te maken. Niemand had iets in de gaten.’
Nog een week lang heeft Tom vergeefs geprobeerd om Ye te spreken, want de sfeer leek goed te zitten. Helaas, de tijdsspanne van één draaiweek, en dat nog geen twee weken voor de uitzending, bleek te krap. Meer tijd had wellicht meer resultaten opgeleverd.”
Ook zijn ze, dankzij het typisch Chinese ‘networking’, in een echte gokhal doorgedrongen, ditmaal als Belgische zakenlui op zakenreis in Shanghai. Ze zochten zogezegd wat vertier door te gokken op Belgische voetbalwedstrijden, omdat daar ‘van horen zeggen’ veel geld mee te verdienen zou zijn. Ze beweerden dat ze kenners waren, mét ‘inside informatie’. Laat dat nu precies zijn wat de Chinezen zoeken: informatie over verkochte wedstrijden. Tom noch Dieter wisten veel van voetbal, dus kreeg Eric om halfvier ’s nachts een sms’je met de vraag om zo snel mogelijk alle detailinfo over de wedstrijden door e-mailen. Die konden ze dan gebruiken om blufpoker te spelen.
Opnieuw werd alles met de knoopsgatcamera opgenomen, aanvankelijk uiterst voorzichtig. De kans dat de Chinezen hen bij aankomst in de gokhal zouden fouilleren en het opnamemateriaal zouden ontdekken was natuurlijk reëel. Wie weet wat er dan gebeurd zou zijn. De tolk, een meisje van 23, stond doodsangsten uit. Maar als je zo’n honderd Chinezen in het holst van de nacht in een stinkende gore zaal vol rook ziet gokken op Belgische bekerwedstrijden aan de andere kant van de wereld, dan heb je haast geen tijd om bang te zijn, zo verbaasd ben je.
Toen bleek (puur geluk, overigens) dat het door Tom en Dieter voorspelde spelverloop min of meer correct was, waren de Chinese gokagenten echt overtuigd dat ze met goudhaantjes te doen hadden, en begonnen zelf ook meer geld in te zetten tijdens de wedstrijden.
Er heerste echte euforie in de goktent toen de wedstrijden afgefloten werden, zeker toen de Chinezen beseften dat ze veel geld hadden gewonnen dankzij die twee sympathieke Belgen. Op het laatst was de overwinningsroes zo groot, dat Dieter de knoopsgatcamera, verborgen in een tas, zelfs gewoon vanop de schouder kon bedienen, niemand vond dat verdacht. De gokagenten wilden al een nieuwe goknacht beleggen, maar Tom en Dieter keerden als de bliksem terug naar hun hotel, en ‘s anderendaags zaten ze op het eerste vliegtuig naar België.
Maffianest
We hebben zowel in België als in het buitenland met heel veel mensen gesproken. Veel anoniem, niet iedereen wilde zomaar voor de camera getuigen. Tijdens het onderzoek begon de pot steeds meer te stinken en half januari bleek dat er een duidelijke link was met de maffia. Het ging niet om zo maar een Chinees, het was een goed gestructureerde machine.
Op 15 januari hadden wij een gesprek met twee Belgische bronnen, waardoor we op het maffianest van Pietro Alatta stootten, compleet met verhalen over bedreigingen. Dat het zo ver ging, daarover hadden wij tot dat moment geen enkele indicatie gehad. Verbijsterd zijn wij de volgende dag naar onze hoofdredactie gegaan: ‘Nu wordt het serieus. Stoppen wij hier, of gaan we verder? Maar steunen jullie ons dan wel?’ Wij kregen carte blanche en alle steun.
Tijdens ons onderzoek kwam overigens ook Humo met een reeks, die tot onze ergernis enkele weken voor onze uitzending werd gepubliceerd. Maar ook daar bleven sommige zaken verborgen, die wij wél wisten.
Bij onze naspeuringen naar Alatta’s maffianest in België heeft ook Chris een verborgen camera gebruikt. Hij wilde met meneer Alatta spreken, maar bij hem thuis aanbellen leverde niets op. Tot Chris’ verrassing wilde de plaatselijke hoofdcommissaris van politie echter wel even met hem bellen. Hij kende het gsm-nummer van Alatta uit zijn hoofd. Dat vreemde telefoongesprek hebben wij ook met de verborgen camera opgenomen en uitgezonden.
Echte problemen hebben wij zelf niet gehad. Achteraf gezien was het soms misschien toch wel link, vooral in de laatste week, toen we begonnen te peuteren in de maffia-pot en de relaties met advocaten en zo. Je bent zo gedreven dat je niet ziet dat er gevaren zijn. Maar als je een interview hebt met een anonieme getuige, wiens auto daags daarna kort en klein geslagen wordt… Blijkbaar zaten wij echt heel dicht op het vuur en omgekeerd zat er ook iemand heel dicht op onze huid.
Twee momenten hebben ons voor ethische vragen gesteld. Het uitzenden van de opnamen met een verborgen camera in het politiebureau en het noemen van namen van betrokken spelers en trainers.
Op de dinsdag voor de uitzending was er een kleine persbijeenkomst, waarop wij iets verteld hebben over de uitzending en ook dat wij namen gingen noemen. Parameter om een naam te openbaren was steeds, dat die naam door drie onafhankelijke bronnen genoemd werd in de voorgesprekken. Toen barstte de bom. Daags na de uitzending werden wij als journalisten zwaar op de korrel genomen. Uit jaloezie, ongeloof, bescherming van heilige huisjes? Wij zijn er enorm op afgerekend dat wij namen noemden zonder ‘bewijs’. Maar wij vonden dat je als journalist niet meer kunt geven dan ‘journalistiek bewijs’, en daar zijn we ons inziens in geslaagd.
Wat de opnamen van de hoofdcommissaris betreft, is ons wel gevraagd: had dan tenminste zijn gezicht gescrambled! Daar hebben we vooraf met de hoofdredactie lang over nagedacht. Maar die man ging dusdanig zwaar over de schreef! Iemand die geacht wordt in te staan voor ’s lands veiligheid, moet niet op zo’n manier te werk gaan. Het was onze verdomde plicht om dat naar buiten te brengen.
Toen de onverwachte voorpubliciteit op gang kwam, wilde Alatta overigens ineens wel praten. Hij belde op met een uitnodiging voor een gratis (eerder wilde hij geld) interview. Wij hebben nee gezegd.
Verjaring
Wat is uiteindelijk de impact van de storm geweest? Gelukkig bleken wij het bij het rechte eind te hebben. Op Valentijnsdag kreeg ik een telefoontje: er komen bij drie personen huiszoekingen. Na die eerste huiszoekingen op 15 februari, bij spelers van voetbalclub Lierse, kwam het al snel tot bekentenissen en werden spelers ontslagen. Op de vrijdagochtend daarna kreeg ik heel gedetailleerde info over Lierse-trainer Paul Put. Dat hebben wij weer in het Journaal gebracht, waarna hij is ingestort, heeft toegegeven en ook ontslagen is.
Later zijn nog meer huiszoekingen gedaan bij spelers en bestuurders van La Louvière. We zijn de zaak blijven volgen. Zo is Chris nog naar Metz (Frankrijk) gegaan na een telefoontje. In het gesprek werden weer namen genoemd. Dat hebben wij weer in het Journaal gebracht.
Er loopt zowel een gerechtelijk onderzoek als een onderzoek bij de Belgische voetbalbond. Er zijn procedures ingezet om het proces bij de Belgische voetbalbond op te schorten tot er meer duidelijkheid is van het gerechtelijke onderzoek. Maar sinds een bepaalde verdachte, advocaat Laurent Denis, zelf een advocaat onder de arm heeft genomen ligt alles een beetje stil.
Er wordt zowel door Justitie als door de voetbalbond heel weinig over het onderzoek gecommuniceerd. De vraag is of er nog wat van gaat komen. In Wallonië wordt helemaal alles dichtgesmeerd. Bij het Federaal Parket daar lopen op dit moment heel veel gefrustreerde onderzoekers rond, die zeggen: we willen wel, maar we kunnen niet verder zoeken. Tussen de regels door hoor je: we mogen niet. In Vlaanderen zijn vijftigduizend gesprekken afgeluisterd en in kaart gebracht, maar afgeluisterde telefoongesprekken blijven in België maar een beperkte tijd bewaard. Het is zo klaar als pompwater dat men toe werkt naar verjaring.
We weten niet of het gokken zelf nog door gaat. De Belgische voetbalbond heeft geen enkel sterk signaal naar buiten toe gegeven. Dat had best gekund. Had gezegd: ‘Iedereen die er ook maar iets van afweet, nodigen wij uit voor een anoniem gesprek zonder consequenties – tot aan het einde van de volgende competitie. Daarna gaan wij optreden.’ Maar nee: de Bond heeft drie spelers van de club GBA een boete van 125 euro (!) gegeven. De deur voor een volgende Chinees staat gewoon open. Onder druk van advocaten gebeuren alle rechtszittingen en verhoren achter gesloten deuren.. Dat is heel slecht voor het voetbal. Zo krijg je geen klare kijk op de zaak en lijkt wat op 5 februari een geweldige storm was, nu te eindigen als een scheet in een fles.
Getackeld door de maffia, werd uitgezonden in Panorama (VRT/Canvas) op 5 februari 2006
