Longlist en Genomineerden De Loep 2023
Op deze lijst staan – per categorie – de 10 beste onderzoeksverhalen van België en Nederland. Op maandag 27 mei maakte de jury per categorie drie genomineerden bekend. De winnaars worden op vrijdag 21 juni bekendgemaakt én bekroond tijdens de Avond van de Onderzoeksjournalistiek in Antwerpen.
Ga direct naar:
Genomineerden Controlerend
Heineken beloofde kort na de Russische invasie van Oekraïne weg te gaan uit Rusland. De verhalen van FTM onthullen dat de bierbrouwer niet alleen stug door bleef brouwen, maar dat het bedrijf in Rusland sinds het begin van de oorlog 61 nieuwe producten heeft gelanceerd, de productie opschroefde en extra personeel aannam. Heineken dook in het gat dat merken die wel waren vertrokken, zoals Guinness en Coca Cola, achterlieten.
Vanaf maart 2022 heeft de gemeente Arnhem plannen voor herontwikkeling van de Schaapsdrift in Arnhem. Dit is een woonbuurt met bedrijventerrein bij station Arnhem Presikhaaf. Patrick Arnink van de Arnhemsche Courant doet in een reeks artikelen verslag van de plannen. De verantwoordelijk wethouder heeft altijd volgehouden dat sloop van woningen “niet aan de orde” was. Uit documenten die de Arnhemsche Courant ondanks tegenwerking via een Woo-verzoek boven tafel kreeg, bleek dat grootschalige sloop altijd het uitgangspunt van de gemeente was. Na de publicaties heeft de gemeenteraad de plannen voor ontwikkeling van de Schaapsdrift teruggeschroefd.
Een politiek akkoord over de sluiting van de Belgische kerncentrales maakte de weg vrij voor de vorming van de regering De Croo in september 2020. Toen al speelde de vraag: zal energieminister Tinne Van der Straeten van de politieke partij Groen er in slagen om de kerncentrales definitief stil te leggen? De Russische inval in Oekraïne zette alles op zijn kop en eind 2021 werd duidelijk dat de regering de knoop niet zou doorhakken. De Tijd volgde drie jaar lang verschillende sleutelspelers. Tobe Steel, Wim Van de Velden, Dieter Dujardin en David Adriaen reconstrueerden in een drieluik hoe de kernuitstap op de valreep werd teruggedraaid.
Longlist Controlerend
Boeren registreren tienduizenden hectaren overheidsgrond als eigen landbouwgrond zonder toestemming van de eigenaar. Door deze ‘bermfraude’ kunnen ze meer Europese landbouwsubsidie aanvragen dan waar ze recht op hebben en kunnen ze jaarlijks tientallen kilo’s meer mest uitrijden. De negen (regionale) redacties die het onderzoek uitvoerden, ontdekten bovendien dat het ministerie van Landbouw al sinds 2018 wist dat de perceelfraude wijdverbreid is, maar daarover tegenover de Europese Commissie. Die is inmiddels een audit gestart naar misbruik van landbouwsubsidies in Nederland.
Belgische grootgrondbezitters kunnen sinds 2017 net als natuurverenigingen aanspraak maken op subsidies voor natuurbeheer. Deze zwaarbevochten gelijkberechtiging leidt nauwelijks tot natuurverbetering, ontdekte Steven Vanden Bussche van Apache. Particuliere landeigenaren als mediamagnaat Christian van Thillo ontwikkelen geen natuurreservaten omdat economische activiteiten als bosbouw, jacht en landbouw daar niet zijn toegestaan. Ze beperken zich tot het voorkomen van verdere achteruitgang van de natuur. Ook zijn hun domeinen vaak minimaal toegankelijk voor publiek en komt er van de beoogde aanleg van meer bos om CO2-uitstoot te compenseren, nog weinig terecht.
Het Nederlandse staatsbedrijf TenneT wil het Duitse hoogspanningsnet waarvan zij sinds 2010 eigenaar is, verkopen aan de Duitse staat. Uit onderzoek van Felix Voogt, Belia Heilbron en Katrin Kampling, van Investico en de NDR, bleek dat de Duitse tak door Nederland was opgezadeld met hoge schulden, waardoor het niet langer in staat was om de nodige investeringen te doen. De Duitse regering zei tegen de Bundestag dat de aankoop nodig was om ‘de energietransitie te versnellen’. Tennet had slechts een vijfde van de geplande versterking van het Duitse stroomnet voltooid.
Uit dit onderzoek van Zembla blijkt dat de toelating van bestrijdingsmiddelen in de bollenteelt tekortschiet. De toelatingsautoriteit Ctgb heeft namelijk de risico’s van bestrijdingsmiddelen heeft verzwegen. In 2015 ontdekt het instituut tijdens een steekproef normoverschrijdingen bij een zevental middelen. Deze risico’s, met name voor kinderen, werden destijds niet met de staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu gedeeld. De Tweede Kamer kreeg over de steekproef te horen dat ‘alle toegelaten middelen veilig bleken te zijn’. Ook probeerde het Ctgb een cruciaal rapport van het RIVM, met daarin de resultaten van het zogeheten Onderzoek Bestrijdingsmiddelen en Omwonenden (OBO), af te zwakken.
Witte fosfor veroorzaakt zeer ernstige brandwonden. Toch is het volgens het internationaal recht niet per definitie verboden. Dit biedt ruimte voor de inzet ervan, maar ook voor onterechte beschuldigingen van oorlogsmisdaden. De journalisten concludeerden dat de meeste beschuldigingen op sociale media over inzet van witte fosfor tegen de burgerbevolking door Israël, niet waar waren. In bijna alle gevallen ging het om andere munitie. Wel vond NRC bewijs voor de inzet van witte fosfor boven een dichtbevolkte woonwijk in Gazastad en in Libanon. Alle signalen wezen erop dat Israël verantwoordelijk was.
Een schilderij van Kandinsky dat het Stedelijk Museum Amsterdam in oktober van 1940 voor 167 gulden kocht. Is 82 jaar later overhandigd aan de erven van de laatste joodse bezitter. Die verkochten het werk in 2023, voor meer dan zestig miljoen euro. Het schilderij zou tijdens de bezetting door nazi’s zijn geroofd of onder druk van de oorlogsomstandigheden zijn verkocht. Na intensief onderzoek oordeelde de commissie die belast is met roofkunstkwesties dat dit toch niet zo was: het schilderij mocht daarom in het museum blijven hangen. Toen draaide de gemeente Amsterdam, eigenaar van het werk. Het schilderij ging toch terug. Of weg? Dit onderzocht de achtdelige podcast gemaakt door Pieter van Os, Iddo Havinga en Emmie Kollau voor NRC.
De grootste klimaatadviseur en handelaar in CO2-kredieten ter wereld is South Pole die bedrijven als Nestlé of Volkswagen helpt zogenaamd klimaatneutraal te worden. Voor veel grote bedrijven is het omslachtig om hun eigen CO2-uitstoot te verminderen. Om toch mee te werken aan het behalen van mondiale klimaatdoelen kunnen bedrijven CO2-krediet kopen. South Pole wordt gewaardeerd op een miljard dollar. South Pole zou in een gebied in Zimbabwe, de Kariba regio, een bosbeschermingsproject financieren Om dit te realiseren werd er voor Kariba voor 100 miljoen aan CO2-kredieten verkocht. Bijna niets van dit geld is ten goede gekomen aan de Kaliba-regio. Tijs Giezel van Follow the Money vroeg zich af: werkt CO2-compensatie nu echt bij het halen van mondiale klimaatdoelen?
Genomineerden Opsporend
Het verbouwen van soja in Brazilië en het vervoer ervan naar Europa leveren immense problemen op. Ine Renson maakte hierover een artikelenreeks voor De Standaard die de titel ‘conflictsoja’ meekreeg. Onze vlees- en zuivelindustrie draaien op soja, de boon die is uitgegroeid tot hét krachtvoer om varkens, kippen en koeien snel te doen groeien. Internationale sojahandelaars zoals Cargill en Bunge, de voedingsindustrie en onze supermarkten beweren dat ze verantwoorde soja gebruiken. Dat blijkt niet zo te zijn. Ondoorzichtige aanvoerketens en fraude met eigendomstitels verhullen de werkelijke afkomst van de soja die we invoeren. De reeks verhalen volgt de sojaroute van de plantages in de Amazone en de Cerrado tot op onze keukentafel.
Het opsporingssysteem dat studiebeurzenverstrekker DUO hanteert rammelt en wijst als gevolg uitzonderlijk veel studenten met een migratieachtergrond aan als fraudeur, blijkt uit gezamenlijk onderzoek van Investico, Trouw, De Groene Amsterdammer, het Hoger Onderwijs Persbureau en NOSop3. De risicoindicatoren waarmee het algoritme is gevoed zijn niet wetenschappelijk onderbouwd en de controleurs die huisbezoeken afleggen om vast te stellen of een student met een uitwonendenbeurs op het opgegeven adres woont, zijn vaak bevooroordeeld. De minister van Onderwijs heeft het opsporingssysteem na publicatie van het onderzoek onmiddellijk stilgelegd en heeft inmiddels zijn excuses aangeboden voor de indirecte discriminatie.
In de ‘PFAS-doofpot’ onthult Zembla op basis van honderden interne bedrijfsdocumenten dat PFAS-producenten Dupont (later Chemours) en 3M al decennia weet dat de PFAS die zij gebruikten gevaarlijk zijn en grootschalig in het milieu terechtkomen. Uit vertrouwelijke memo’s, vergaderverslagen en handgeschreven notities blijkt dat de industrie al vanaf begin jaren zestig op de hoogte is van de risico’s, maar dat Dupont vooral bezig is om aansprakelijkheid te vermijden en winst te blijven maken.
Longlist Opsporend
Lost in Europe leverde – samen met regionale media – bewijs dat Nederland in noodopvanglocaties stelselmatig de rechten van vluchtelingenkinderen schendt. Jongeren moeten veelvuldig verhuizen, gaan maandenlang niet naar school, er is geen dagbesteding en onvoldoende medische hulp. Snel ingehuurde ZZP-begeleiders zijn ongekwalificeerd. Het leidt tot vechtpartijen. Jongeren hangen ’s nachts buiten, de nachtdienst slaapt. Terwijl onbegeleide minderjarigen volgens het kinderrechtenverdrag juist extra beschermd moeten worden.
Jeroen Groot en Jasper Been van Het Financieele Dagblad ontdekten dat Rabobank honderden leningen verstrekte aan Braziliaanse boeren die door de nationale milieuautoriteit zijn aangemerkt als illegale ontbossers. Dit terwijl de bank zegt een ‘nultolerantiebeleid’ tegen illegale ontbossing te hanteren. De journalisten vergeleken informatie over tienduizenden leningen aan Braziliaanse boeren met een register van milieuovertredingen van de federale milieuautoriteit Ibama en deden onderzoek ter plaatse. Rabobank ontkende niet de leningen te verstrekken, maar zei de Ibama bevindingen anders te waarderen. Op individuele gevallen wilde de bank niet ingaan. De FD productie biedt overtuigende aanwijzingen voor een directe betrokkenheid van Rabobank bij illegale ontbossers.
Merijn Rengers en Jet Schouten van NRC onderzochten met twee Amerikaanse nieuwspartners een jaar lang de neergang van Philips en ontdekten duizenden verzwegen meldingen van sterfgevallen, zeldzame ziektes en ondeugdelijke beademings- en apneuapparaten. Ze reconstrueerden hoe de aankoop van het Amerikaanse bedrijf Respironics in 2008, de grootste overname die Philips ooit deed, uiteindelijk leidde tot de grootste terugroepactie van medische hulpmiddelen in de Verenigde Staten in de recente geschiedenis.
Piet Depuydt en Nicolas Keszei van De Tijd brachten als eerste het nieuws dat er illegale afspraken waren gemaakt tussen de krantendistribiteurs Bpost, PPP en de uitgevers DPG Media en Mediahuis. Uit een reconstructie in drie achtergrondverhalen blijkt hoe Bpost alles in het werk stelde om het felbegeerde krantencontract binnen te halen. De overheid subsidieert de bezorging van karanten met 170 miljoen euro per jaar. Het nieuws beheerste wekenlang de actualiteit. Het zorgde ervoor dat de mededingingsautoriteit en het parket een onderzoek opstartten. Het bracht ook een politieke discussie op gang over het nut en de hoogte van de subsidie die elk jaar wordt toegekend voor de verdeling van kranten en magazines.
EenVandaag maakte in 2023 drie reportages over de Kooksgasfabriek 2 van Tata Steel, verreweg de vervuilendste installatie op het terrein van de staalproducent. Onderzoek van de redactie toonde aan dat de kooksoven door installatiefouten in 1972 kankerverwekkende polycyclische koolwaterstoffen (PAK’s) lekt. Dat de lucht in Wijk aan Zee verontrustend hoge concentraties PAK’s bevat is al vijftig jaar bekend, blijkt uit een verdwenen onderzoeksrapport uit 1975 dat de journalisten boven water haalden. Tata wil de lekkende fabriek nog vijf jaar openhouden, terwijl medisch onderzoek in Pitssburgh laat zien dat sluiting van een kooksoven de gezondheid van omwonenden al binnen enkele maanden verbetert.
Al jaren stelt Claessen Tankcleaning in Venlo medewerkers bloot aan kankerverwekkende dampen en laat het reinigingsbedrijf schadelijke stoffen de Maas in stromen. Politie, OM, de Arbeidsinspectie en de omgevingsdienst zijn al ruim drie jaar op de hoogte, maar grijpen nauwelijks in. De gemeente Venlo zegt te lang te hebben geloofd in de goede intenties van het bedrijf. Na het NRC onderzoek door Karlijn Kuijpers werd een dwangsom opgelegd die weer werd ingetrokken toen het bedrijf een reinigingsmachine repareerde.
Het is niet eenvoudig om belangenvermenging, té nauwe banden of corruptie te bewijzen, om het vast te leggen of te filmen. Daarom besloot de redactie van Pano om vooral een beeld te schetsen van de sfeer in Knokke-Heist, de manier van werken, de politieke cultuur, de vriendjespolitiek, de druk van de vastgoedsector, het wheelen en dealen, zonder noodzakelijkerwijs een echte smoking gun of harde bewijzen van strafbare feiten te moeten vinden.
Genomineerden Signalerend
‘Help het kapitaal neemt ons over’, laat zien hoe het grote geld grip krijgt op belangrijke onderdelen van de samenleving: de zorg, het onderwijs, de kinderopvang, de volkshuisvesting. Dit grote geld komt van investeerders die buiten de aandelenbeurs om participeren, beursgenoteerde bedrijven, durfinvesteerders en speculanten. Soms kopen ze hele instellingen op, soms hebben ze controle over essentiële bedrijfsonderdelen zoals personeel, lesmateriaal of bouwgrond.
Nederlandse F-16’s hebben tijdens de luchtoorlog tegen terreurorganisatie Islamitische Staat (2014-2018) meer burgerslachtoffers gemaakt dan bekend was. In 2019 onthulden de onderzoeksredacties van NRC en NOS/Nieuwsuur al dat er in 2015 bij een Nederlands bombardement op de Iraakse stad Hawija minstens zeventig burgerdoden vielen. Dat werd afgedaan als een incident. Uit een gezamenlijk vervolgonderzoek blijkt dat er in 2016 bij een Nederlandse luchtaanval op een universiteitscomplex in Mosul, zeker zeven burgers omkwamen.
Je ziet en ruikt het niet, maar het veroorzaakt net zoveel gezondheidsverlies als overgewicht: luchtvervuiling zorgt jaarlijks voor 11.000 voortijdige doden. Uit dataonderzoek van Investico en EenVandaag blijkt dat ruim tweeduizend scholen, kinderdagverblijven, verpleeghuizen en sportvelden te dicht bij een drukke weg staan en daar zelf niet van op de hoogte zijn. De onderzoeksjournalisten gebruikten openbare databestanden en maakten een kaart waarop alle gevoelige verblijfslocaties te vinden zijn.
Longlist Signalerend
Moeten de nazaten van tot slaaf gemaakten worden gecompenseerd door de Nederlandse overheid? Net als de slavenhouders bij de afschaffing van de slavernij? Carola Houtekamer en Winny de Jong rekenden uit hoeveel geld de duizenden slaveneigenaren en eigenaren van de plantages in Suriname en de Nederlandse Antillen kregen. Ook onderzochten ze hoe dit proces verliep.
Bij de Energietransitie varen lokale overheden vaak op de kennis van commerciële adviesbureaus. De opdrachten hiervoor worden meestal niet openbaar aanbesteed, maar eigen inzicht één-op-één onderhands gegund.
Vijf jaar na de moord op de Indiase journaliste Gauri Lankesh publiceren dertig 30 media – waaronder Knack en Le Soir – de resultaten van het project #StoryKillers, een wereldwijd onderzoek naar manipulatiefabrieken, cyberhuurlingen, hack-and-leak-operaties en trollenlegers.
In deze tweedelige productie voor Canvas, VRT onderzoekt Inge Vrancken wat seksueel geweld in oorlogssituaties en conflictgebieden precies inhoudt. De makers gaan naar Oekraïne en gaan mee met procureurs die proberen slachtoffers te vinden en hen aan de praat te krijgen. Een aantal van hen wil dat ook voor de camera doen. Om te vergelijken trekken de journalisten ook naar Bosnië en Herzegovina om de impact van seksueel geweld in oorlog en conflict beter te begrijpen.
Coen van de Ven en Eva Hofman hebben, samen met datawetenschappers, tijdens de verkiezingen onderzoek gedaan naar de sociale mediacampagnes van de politieke partijen. Zij hielden tijdens de aanloop naar de verkiezingen een online campagnemonitor bij op de site van De Groene en maakten na afloop een longread in het blad. De productie laat zien dat politieke partijen bijna twee-en-een-half miljoen euro advertentiegeld uitgaven aan platforms als Facebook, Instagram en Google. Opvallend is dat de man die nagenoeg geen geld uitgaf aan promotie de verkiezingen won.
Sophie Polm en Machteld Veen hebben voor Investico onderzoek gedaan naar voorwaardelijke sepots. Het artikel is gepubliceerd in De Groene. Elk jaar krijgen ongeveer 10.000 mensen een brief van het Openbaar Ministerie waarin staat dat zij een voorwaardelijk sepot opgelegd krijgen. Dit is een soort ‘gele kaart’ voor verdachten van niet al te ernstige strafbare feiten. Wat er niet in de brief staat is dat een voorwaardelijk sepot een aantekening op het strafblad tot gevolg heeft, met vaak nare consequenties. Het is niet duidelijk hoe een voorwaardelijk sepot wordt onderbouwd en het is dus voor verdachten en hun advocaten niet te verifiëren.
De moorden op advocaat Derk Wiersum en journalist Peter R. de Vries hebben laten zien dat criminelen bereid zijn grof geweld te gebruiken om tegenstanders de mond te snoeren. Rasit Elibol van De Groene Amsterdammer en Investico-journalisten Romy van der Burgh en Marieke Rotman brachten in kaart wat die dreiging doet met de hoeders van de rechtsstaat. Uit een door hun uitgezette enquête onder rechters en officieren van justitie blijkt dat de helft te maken heeft met intimidatie en bedreigingen vanuit de onderwereld. De angst begint in de haarvaten van de rechtsstaat te kruipen.
ASN Aanmoedigingsprijs
Anti-abortusactivisten proberen vrouwen over te halen hun abortus ongedaan te maken met een ‘spijtpil’. Een middel dat in Amerikaans onderzoek niet alleen ineffectief, maar ook levensgevaarlijk is gebleken. Met undercover onderzoek tonen de journalisten aan dat deze spijtpil in Nederland wordt voorgeschreven. Bovendien boekt de christelijke anti-abortusbeweging meer stille successen.
“Een ideale plek voor mensen die niet gevonden willen worden” gaat over de opkomst en ondergang van De Hertenwei, een familiecamping in de periferie van het Brabantse dorpje Lage Mierde. In de jaren zeventig en tachtig was De Hertenwei een populaire vakantiebestemming voor Nederlanders uit onder meer Rotterdam, wat de camping een “goudmijn” maakte voor de toenmalige eigenaren en ondernemers uit het dorp.
Moet je een overheid zien om haar te kunnen vertrouwen? Uit uitvoerig data-onderzoek blijkt: de Nederlandse overheid sluipt stilletjes de dorpen uit. In heel het land trekt de overheid zich terug, maar op het platteland in een hoger tempo. Daar waar voorzieningen verdwijnen, groeit het populisme.
Eerdere winnaars
Controlerende onderzoeksjournalistiek: Wubby Luyendijk, Claudia Kammer, Lyanne Levy, Mark Middel, Bas van Sluis en Derk Stokmans van NRC en Dagblad van het Noorden, met 63 stutten en nóg ging de gaskraan verder open (NRC) / Anatomie van een gasdrama (DvhN); Hoe Wiebes het vertrouwen van de Groningers verspeelde (NRC) / Alleen maar verliezers (DvhN)
Opsporende onderzoeksjournalistiek ging naar Tjitske Lingsma van De Groene Amsterdammer met Seksueel misbruik door bisschop en Nobelprijswinnaar Belo.
Signalerende onderzoeksjournalistiek: Myrthe Buitenhuis en Ruben Altena van Argos Medialogica (Human) met de documentaire Boer Burger Beeldvorming
ASN Aanmoedigingsprijs: Bijou van der Borst, Karlijn Saris, Romy van Dijk, Coen Ramaer en Janna Nieuwenhuijzen van Platform Investico en De Groene Amsterdammer met Gooien met grond: de verdozing van Nederland.
Juryrapport Loep 2022 ( pdf)
Oeuvreprijs: Joop Bouma (Trouw).
Opsporende Onderzoeksjournalistiek: Ben Meindertsma, Lex Runderkamp, Kees Versteegh en Jannie Schipper kregen voor de producties Nederlandse luchtaanval in Irak veroorzaakte zeker zeventig burgerdoden (NOS) en De Nederlandse ‘precisiebom’ op een wapendepot van IS (NRC).
Signalerende Onderzoekjournalistiek: Luuk Mulder en Siebe Sietsma voor De schimmige wereld van het Maltese paspoort (Nieuwsuur).
Controlerende Onderzoeksjournalistiek: Bette Dam voor haar boek Op zoek naar de vijand (De Bezige Bij).
VVOJ Aanmoedigingsprijs:tekstOpsporende Onderzoeksjournalistiek: tekst
Signalerende Onderzoekjournalistiek: tekst
Controlerende Onderzoeksjournalistiek: tekst
VVOJ Aanmoedigingsprijs: Gidi Pols en Jochem van Staalduine voor De erfenis van DSB (de Volkskrant).
Opsporende Onderzoeksjournalistiek: Eelco Bosch van Rosenthal (Nieuwsuur) & Huib Modderkolk (de Volkskrant).
Signalerende Onderzoekjournalistiek: Ine Renson (De Standaard).
Controlerende Onderzoeksjournalistiek: Ghassan Dahhan (Trouw) & Milena Holdert (Nieuwsuur).
VVOJ Aanmoedigingsprijs: Daniël Verlaan(RTL Nieuws).
Opsporende Onderzoeksjournalistiek: Paradise Papers: Lars Bové (De Tijd), Kristof Clerix (Knack) en Gaby de Groot (FD), Jan Kleinnijenhuis, Han Koch, Karlijn Kuijpers en Martijn Roessingh (Trouw).
Signalerende Onderzoekjournalistiek: Lars Bové, Stijn Debrouwere en Tobe Steel van De Tijd met de productie Airbnb Unlocked.
Controlerende Onderzoeksjournalistiek: Bas Haan, voor zijn boek De rekening voor Rutte.
VVOJ Aanmoedigingsprijs:Jesse Frederik van De Correspondent, voor ‘Het absurde Nederlandse boetebeleid: 18.733 celstraffen voor onverzekerde auto’s (die in de garage staan)’.
De Loep tekstueel: Robert Dulmers en Casper Thomas voor Wie gaf het bevel?
De Loep audiovisueel: Huub Jaspers en Bart Nijpels voor de tv-documentaire Waarom Srebrenica moest vallen.
De Loep digitaal: Maurits Martijn en Cees Wiebes met Operatie Leunstoel: hoe een klein Nederlands bedrijf de CIA hielp om de Russen af te luisteren voor De Correspondent.
VVOJ Aanmoedigingsprijs: Enzo van Steenbergen voor Het NRC-euthanasieonderzoek (NRC Handelsblad).
De Loep tekstueel: Lars Bové (De Tijd), Kristof Clerix (MO*magazine), Martijn Roessingh, Jan Kleinnijenhuis en Han Koch (Trouw) voor hun publicatie over Luxleaks.
De Loep audiovisueel: Jet Schouten en Linda Stoltenberg van Radar voor hun reportage over een mandarijnennetje als implantaat.
De Loep digitaal: Dimitri Tokmetzis van De Correspondent voor zijn publicatie over wat er allemaal gebeurt onder de motorkap van je smartphone.
VVOJ Aanmoedigingsprijs: Anne de Blok en Frederick Mansell voor hun publicatie over het vissen naar subsidie.
De Loep tekstueel: Geert Sels van de Standaard voor zijn artikelenreeks over het lang nagenoeg onbekend gebleven verleden van de Belgische kunsthandel tijdens de Tweede Wereldoorlog.
De Loep audiovisueel Aart Zeeman van KRO-NCRV Brandpunt en Siebe Sietsma van RTL Nieuws voor hun producties over met toeslagen frauderende Bulgaren.
De Loep tekstueel: Esther Rosenberg en Tom Kreling van NRC Handelsblad/nrc.next voor de artikelenserie over de vastgoedproblemen die leidden tot de ondergang van SNS-bank
De Loep audiovisueel: Bart Nijpels en Marco de Lange van KRO Brandpunt/Reporter voor hun documentaire ‘Mayday, Mayday’
De Loep digitaal: niet uitgereikt. Stimuleringsprijzen voor Inge Jansse (Vers Beton) en Tom Cochez en Clea Caulcutt (Abache.be/Rue89)
VVOJ Aanmoedigingsprijs: Sanne Terlingen, freelance journalist, voor het artikel ‘Paradijs voor pedo’s” voor OneWorld
De Loep tekstueel: Carel van der Velden en Ellen van Gaalen van het Algemeen Dagblad voor de artikelenserie over de Schiedamse burgemeester Verver
De Loep audiovisueel: Wim Van Den Eynde van VRT Panorama voor de documentaire ‘Voor wie de klok luidt’ over misstanden in de Hasseltse politieregio
VVOJ Aanmoedigingsprijs: Niet uitgereikt
De Loep tekstueel: Bas Soetenhorst, Het Parool, voor zijn boek ‘Het wonder van de Noord-Zuid lijn’
De Loep audiovisueel: Dirk Leestmans, VRT Panorama, voor de documentaire ‘Te gek om los te lopen’
VVOJ Aanmoedigingsprijs: Stefan Vermeulen, Follow the Money, voor verhalen over het ICT-debacle van de stad Amsterdam, gepubliceerd in HP/De Tijd
De Loep tekstueel: Joep Dohmen, NRC Handelsblad, en Robert Chesal, Wereldomroep, voor hun serie over misbruik in de katholieke kerk
De Loep audiovisueel: Ton van der Ham, Anique van de Bosch en Manon Blaas, Zembla, voor de uitzending ‘Vieze ziekenhuizen’
VVOJ Aanmoedigingsprijs: Mathias Bienstman en Berber Verpoest, MO*, voor ‘Reynders spot met het parlement’
De Loep tekstueel: Jeroen Smit, ‘De Prooi’ (boek)
De Loep audiovisueel: Thomas Blom en Sinan Can, Zembla, ‘Gijzeling in Almelo’
Aanmoedigingsprijs: Steven Vandenbergh en Johan Denis, Brussel deze Week, ‘Één arts, twee petjes’
De Loep tekstueel: Joep Dohmen, NRC Handelsblad, ‘Chaos bij de Belastingdienst’.
De Loep audiovisueel: Marije Meerman, William de Bruijn en Barbara Coolen, VPRO Tegenlicht, ‘De verkoop van een oorlog’
Aanmoedigingsprijs: Mirjam Pool, ‘Alle dagen schuld’ (boek)
De Loep tekstueel: Marleen Teugels en Nico Krols, Knack, ‘Asbest, de seriemoordenaar’
Frieda Joris, Het Laatste Nieuws, Asbestdossier over een school in Genk
De Loep audiovisueel: Jos van Dongen en André Tak, Zembla, ‘Het clusterbomgevoel’
De Loep tekstueel: Jan Hauspie en Chris Vandenabeele, het Sport/Voetbalmagazine, ‘De zaak Ye’
De Loep audiovisueel: Huub Jaspers, Gerard Legebeke en Franz-Josef Hutsch, Argos, ‘Tien jaar na de val van Srebrenica’
VVOJ Aanmoedigingsprijs: Robert van de Griend, Vrij Nederland, de Rotterdamse detentieboot
De Loep tekstueel: Jan Meeus en John Schoorl, de Volkskrant, ‘De veiligheidsdienst en het terrorisme’
De Loep audiovisueel: Kadir van Lohuizen, ‘Diamond Matters’
VVOJ Aanmoedigingsprijs: Kristof Clerix, MO-magazine, ‘From Brussels with Love’
De Loep tekstueel: Joost Oranje en Jeroen Wester, NRC Handelsblad, ‘De zaak Ahold’
De Loep audiovisueel: Diederick Kraaijeveld, RTL Nieuws, ‘Het UWV-gebouw’
