De middag werd geopend door onderzoeksjournalist Patrick Arink van o.a. nieuwsblog de Arnhemsche Courant. Hij deelt zijn publicaties over de ontwikkeling van woonbuurt en bedrijventerrein Schaapsdrift in Arnhem. Kritische publicaties waar hij laat zien hoe cruciaal de Wet open overheid (Woo) is voor lokale kwesties. Hij moedigt iedereen aan vaker Woo-verzoeken te doen. Tijdens zijn onderzoek krijgt hij boven water dat de gemeente oneigenlijk de Wet voorkeursrecht gemeenten (Wvg) heeft ingezet. Die wet verplicht eigenaren om hun perceel bij verkoop eerst aan de overheid aan te bieden. ‘Een schoolvoorbeeld van volharding en samenwerking met betrokken burgers’ en ‘een klassiek geval van luis in de pels’ is zijn genomineerd onderzoek volgens het juryrapport voor de Loepprijs.
Per 1 januari 2024 is Omgevingswet in werking getreden, waarin de regels van de oude Wvg zijn opgenomen. Arink tipt de aanwezige lokale journalisten om alert te blijven op de inzet van het voorkeursrecht door gemeenten. In Nederland is er weinig ruimte voor nieuwbouw, Er zijn wel veel gemengde terreinen zoals de Schaapsdrift met bedrijven en woningen, die gebruikt kunnen worden voor uitbreidingsplannen.
Bewondering krijgt daarna Marc van der Woude voor zijn toelichting op De Edese Vos; een innovatieve politiek-maatschappelijke startup. De aanleiding is een gebrek aan kritische en onafhankelijke lokale nieuwsvoorziening in Ede. Een gedegen onderzoek levert genoeg mogelijkheden op om online te starten. Burgers worden actief erbij betrokken en de fysieke meet-ups worden goed bezocht. Onafhankelijkheid staat hoog in het vaandel. Het wordt de komende jaren spannend of er een verdienmodel mogelijk is met alleen financiële bijdragen van lezers, lokale ondernemers en incidenteel fondsen. Het probleem van afwezige kritische lokale nieuwsvoorziening speelt in veel meer gemeenten, dus mogelijk wordt dit model vaker een oplossing.
AI is een terugkerend onderwerp op de regiomiddagen. ChatGPT is een handig hulpmiddel voor journalisten. Jessy de Cooker, journalist en docent op de Fontys Hogeschool, vertelt over het uitgebreide team van specialisten dat op zijn Hogeschool onderzoek doet naar de mogelijkheden van AI en hoe het te gebruiken. Zo wordt het verzamelen van data door AI makkelijker gemaakt. Journalistieke alertheid blijft hierbij essentieel laat hij aan de hand van een aantal voorbeelden zien. Zijn presentatie nog eens doorkijken is een aanrader.
Stentor-verslaggever Gep Leeflang sluit de middag af met zijn onderzoeksverhaal over achterkamertjespolitiek. Hij won er in 2023 een Tegel mee. In Epe begint hij zijn lokale onderzoek maar het prikkelt hem om dit onderwerp ook landelijk uit te zoeken. Hoeveel gemeenten houden besloten vergaderingen zonder dat daar een legitieme reden voor is? Het verzamelen en analyseren van de data van ruim 200 gemeenten blijkt een hels en tijdrovend karwei. ‘Niet opgeven en doorgaan’ is zijn advies.
Gep deelde zijn ervaringen zonder PowerPoint. De andere presentaties zijn terug te zien op de site.
Wil je ook een Regiomiddag bijwonen? Wij zijn in Antwerpen op 4 februari en 22 april in Delft. Houd de VVOJ-site in de gaten!
