VVOJ Café De Alwetende Journalist: lees- en luistervoer

In de afgelopen weken is het thema van het komende VVOJ Café op maandagavond 27 september al een hot topic geworden: de reconstructie als journalistieke verhaalvorm, verantwoording over bronnen, en de journalist als alwetende verteller. Het belooft een interessante discussie te worden in het Haagse perscentrum Nieuwspoort (aanmelden kan hier). Ter voorbereiding, lering ende vermaak: links met lees- en luistervoer. Weet je nog een mooie toevoeging, mail de webredactie.

* ‘Het geheim van Smit: Nina, de onderzoeksjournalistiek en de constructie van de werkelijkheid (pdf)’, Marcel Metze, gepubliceerd in de Groene Amsterdammer (2010)
Fragment: ‘De journalist met een alwetend perspectief gedraagt zich als een tovenaar die op magische wijze ‘de’ waarheid uit de feiten omhoog kan laten zweven. Hoe hij dat doet, is zijn geheim. Hij verantwoordt niets en ontkent in wezen dat hij zijn feiten niet alleen noteert maar ook selecteert. Hij benadert de waarheid als een passief brouwsel, niet als een actief gevormd (sociaal) construct. De lezer moet hem, de Alwetende Schrijver, maar op zijn woord geloven, daar komt het op neer.
Welnu, die tijden zijn voorbij. Toen het onervaren duo Bob Woodward en Carl Bernstein begin jaren zeventig op basis van anonieme bronnen een president ten val brachten, werden zij geloofd omdat zij een gezaghebbende krant (The Washington Post) met een gezaghebbende hoofdredacteur (Ben Bradlee) achter zich hadden. Die krant en die hoofdredacteur hadden dit gezag niet zomaar, zij hadden het in een lange geschiedenis en ervaring opgebouwd. Dergelijke journalistieke autoriteit is tegenwoordig schaars en in ieder geval niet meer vanzelfsprekend.’
* The Price of Admission: Andrew Ross Sorkin’s debut and the limits of access journalism, Dean Starkman, Columbia Journalism Review (2010, beperkte versie).
Hele artikel nog leesbaar via Google Cache.
Fragment: ‘Meanwhile, there’s also a mini-struggle going on within business journalism itself over how best to cover the crisis. Sorkin’s book helps draw a bright line between deal journalism and the work of accountability-oriented reporters. In the former, the reporter-source relationship is more transactional, with a focus on securing insider access; the latter maintain greater distance from their subjects and rely for their material on financial filings, lawsuits, whistleblowers, short sellers, nonprofit groups, and dissidents of all stripes—not insiders, but outsiders. As it happens, their sources were right about this crisis, while Sorkin’s insiders were part of the problem.’
* De ‘waarheid’ in de onderzoeksjournalistiek, Radio Onjo (2010), discussie tussen Eric Smit en Marcel Metze
* Negen geboden voor een Nieuwe Journalistiek: Transparant (1), Henk Blanken (2006)
Fragment: ‘Transparantie wil zeggen dat de lezer niet alleen weet waarop een verhaal is gebaseerd, op welke bronnen en op welke mate van research, maar dat hij ook stukken op het net kan lezen die een verhaal onderbouwen, en dat fouten in berichtgeving publiekelijk worden rechtgezet. Dat is de voor de hand liggende doorzichtigheid, die ook bij de oude journalistiek al gebruikelijk was. Nieuwer is de noodzaak om inzicht te geven in de auteur van een verhaal: waar staat hij voor, wie is hij, wat is zijn email-adres.’
* Bob Woodward, stenographer to the stars, Salon.com, Christopher Hitchens
Fragment: ‘There are various kinds of journalism, of which the best known are the “color” or descriptive, the “objective” or reportorial, and the “muckraking” or investigative. There’s also a new kind, peculiar to Washington, which might be termed “access” or insider journalism. This method involves a trade-off between sources and methods, where anonymously-donated high-grade information will at least ensure that the source has his or her side of the story narrated.’
* Reconstructie: hoe Balkenende tot zijn verklaring kwam, de Volkskrant, Yvonne Doorduyn, Ron Meerhof
* Met de kennis van nu: reconstructie van de val van Balkenende 4, Reporter
* Kabinet zonder exit-strategie, NRC Handelsblad, Steven Derix en Mark Kranenburg (achter betaalmuur)
* Het bolletjesakkoord; een reconstructie, Vrij Nederland, Thijs Niemantsverdriet
* Transparante journalistiek kan, De Nieuwe Reporter, Alexander Pleijter (2007)
Fragment: ‘Tot op de dag van vandaag zijn journalisten nog altijd vooral verhalenvertellers. Op basis van de vergaarde gegevens bakken ze een interessant verhaal voor hun publiek. En dat publiek moet er maar op vertrouwen dat het wel goed zit met de ingrediënten. Meer transparantie vergt een wat andere taakopvatting van journalisten. Namelijk een verschuiving van een louter verhalende journalistiek naar meer aandacht voor instrumentele journalistiek. Benut de mogelijkheden voor meer transparantie, een mondig publiek vraagt om mondige journalisten.’
* Kwaliteit van onderzoeksjournalistiek. Een iteratief model voor het uitvoeren en beoordelen van onderzoeksjournalistieke projecten (pdf), Gerard Smit, Hogeschool Utrecht (2009)
* Onderzoeksjournalisten als Verhalenvertellers. Over het gebruik van hypothesen door onderzoeksjournalisten (pdf), Gerard Smit, Hogeschool Utrecht (2010)