Titel Ronde Tafel: Onderwijs in de onderzoeksjournalistiek
Onderwerp: succesfactoren bij organiseren van onderzoek door studenten
Datum: zaterdag 20 november 10:45–12:00 uur
Sprekers: Fleur Bestens (Journalistiek projectleider innovatieproject NeRo, Eindhovens Dagblad), Harmen Groenhart (docent en onderzoeker Fontys Hogeschool), Marco van Kerkhoven (docent en onderzoeker Hogeschool Utrecht), Michel Simons (docent Fontys Hogeschool)
Presentatie: Gerard Smit (docent en onderzoeker Hogeschool Utrecht)
Aantal deelnemers: 17
Lees hier ook de handout van Gerard Smit over zijn eigen cursus en het verslag van Charlotte Doolaege over deze Ronde Tafel.
Tekst: Gerard Smit
‘Een groot deel van het succes komt door Fleur die zich als een jeugdherbergmoeder over de studenten ontfermde. Er was altijd wat: verdriet over verbroken relaties, spanning over apparatuur die niet werkte of onderlinge onenigheid. Fleur wist daar meesterlijk mee om te gaan, en zette de studenten altijd weer op het spoor van hun onderzoek.’
Dat zegt Michel Simons, docent van de Fontys Hogeschool bij de Ronde Tafel Onderwijs die dit jaar gaat over de vraag: hoe organiseer je onderzoek door studenten?
Fleur Bestens begeleidt ruim twintig derdejaars studenten van Fontys Hogeschool Journalistiek in een samenwerkingsproject (NeRo) met het Eindhovens Dagblad en het Brabants Dagblad. De studenten werken twaalf weken op de redacties aan crossmediale producties.
Ze beginnen met een gezamenlijke brainstorm, bedenken onderwerpen, worden gestimuleerd om met crowdsourcing te werken en moeten voor de rest alles zelf regelen. Om te zorgen dat de producties er goed uitzien schuiven studenten Internet en Media Design aan.
De studenten krijgen hoorcollege op hun redactie, waar ook redacteuren en lezers van de kranten komen.
De studenten krijgen de kans om met ervaren verslaggevers aan grote projecten te werken, zoals reportages uit een probleemstraat in Helmond. ’s Nachts slapen ze er, en overdag maken ze radioreportages en leveren bijdragen voor de website.
Succesfactoren
‘Als ze weer eens helemaal in een dip zitten, dan zet ik een grote snoeppot op tafel, dat doet wonderen,’ zegt Bestens, die eerder als politieverslaggever voor het ED werkte.
‘Ik vind het heerlijk om in een leidinggevende functie te zitten en te zien hoe je mensen tot productie aanzet. Het is vooral belangrijk dat de studenten steeds het eindproduct voor ogen hebben. Ze zijn echt trots op hun werk. Daarom werken we er ook hard aan dat het er goed uitziet.’
Het flitsende eindproduct is iets dat Marco van Kerkhoven juist mist bij het onderzoek dat hij deed met zes studenten in Almere.
‘Het was fantastisch om te zien hoe gedreven de studenten aan de slag gingen. Ze laten zich nog echt door hun verontwaardiging leiden, en hebben geen enkele schroom om achter hun bronnen aan te zitten.
Drie keer per dag burgemeester Jorritsma bellen? – geen probleem! Maar als het om nauwkeurigheid gaat en het selecteren van nieuwsfeiten, dan scoren ze heel wat minder. Ze produceren wel grote verhalen, en daar zit veel in, maar het is geen publicabel product geworden,’ zegt Van Kerkhoven.
Van Kerkhoven had Almere als onderzoeksterrein gekozen, omdat het een stad zonder krant is. Wat blijft daar aan verhalen liggen, vroeg hij aan zijn studenten, wat wordt er niet onderzocht?
De studenten schreven verhalen over het democratisch failliet van Almere, het vervuilde zwembad en riskante investeringen rond het vliegveld.
Harmen Groenhart zet alle eerstejaars studenten van Fontys Hogeschool in om mee te werken aan zijn promotieonderzoek naar mediaverantwoording.
Studenten krijgen een nieuwsmedium aangewezen en inventariseren hoe de media hun werkwijze verantwoorden.
‘Wat vooral goed werkt,’ zegt Groenhart, ‘is dat het een goed omschreven en beperkte onderzoeksopdracht is. Hun eigen taak is beperkt, maar ze zien wel dat ze aan een groot gezamenlijk project werken waarvan ze de zin ook inzien.’
Lijstje
De discussie met de andere deelnemers aan deze Ronde Tafel levert uiteindelijk het volgende lijstje van succesfactoren op.
Behapbare opdrachten
Gooi studenten niet teveel in het diepe. Het is goed om ze verantwoordelijkheid te geven, maar ze moeten wel kunnen overzien waar ze aan beginnen. Het is mooi als ze een beroep kunnen doen om de medewerking van experts als het gaat om aanpak, presentatie en vormgeving.
Herkenbaar eindproduct
Studenten moeten van meet af aan een beeld hebben van het product dat ze zullen afleveren. Hoe mooier het eruit ziet, en hoe meer mensen het onder ogen krijgen, hoe beter. Het loont de moeite te investeren in technische ondersteuning.
Kwaliteitscontrole
Als studenten weten dat de feiten die ze presenteren ook worden gecheckt, stimuleert dat om nauwkeurig te werken.
Gemeenschappelijk project
Maak het onderzoek waar studenten mee bezig zijn tot een gemeenschappelijk project. Hetzij door aan een herkenbaar gemeenschappelijk eindproduct te werken, hetzij door lezers, kijkers en luisteraars bij het onderzoek te betrekken. Een combinatie van die twee zoals in het project Nero is helemaal ideaal.
Feedback
Zorg voor regelmatige feedback tijdens het onderzoek. Bespreek de verhalen van de studenten en laat studenten ook elkaars werk beoordelen. Schroom er niet voor studenten die dwars blijven liggen van het onderzoek af te halen.
Coaching
Het lijkt bijzaak, maar aandacht voor de persoonlijke sores van studenten is van cruciaal belang voor de voortgang van het onderzoek. Een goede sfeer en een beetje onderlinge competitie, doen wonderen. Ook kan het geen kwaad studenten erop te wijzen dat een al te onbehouwen benadering van bronnen averechts kan werken.
Voor de bijdrage van Gerard Smit was geen tijd. Zijn verhaal over het toepassen van het Wall Street Journal feature format bij het doen van verhaal gestuurd onderzoek, is als bijlage toegevoegd aan dit verslag.
