VVOJ2010 Handout: Ronde Tafel Onderwijs in de Onderzoeksjournalistiek

Presentatie VVOJ congres 2010 – Ronde Tafel Onderwijs in de Onderzoeksjournalistiek. Het verslag van deze Ronde Tafel vind je hier.
Onderzoek doen met een vaste verhaalstructuur
door: Gerard Smit, Hogeschool Utrecht
De cursus
Naam cursus: Writing the investigative story
Periode: september/oktober 2010
Deelnemers: studenten van het internationale programma Europe in the World (Instituut voor de Media, Hogeschool Utrecht)
Literatuur: Story-based Inquiry. Mark Lee Hunter
Docent: Gerard Smit
Deze cursus vormde een onderdeel van de 5 ECTS cursus Reporting Europe.
In deze cursus heb ik de methode van hypothese gestuurd onderzoek, zoals beschreven door Mark Lee Hunter en Luuk Sengers , toegespitst op het schrijven van een feature zoals je die onder andere tegenkomt in Wall Street Journal, New York Times en Washington Post. Dit genre wordt ook wel nut graf story genoemd. Een goede beschrijving van het genre vind je op PoynterOnline.
Met deze manier van werken hoopte ik twee problemen op te lossen waar ik in een vorige cursus over hypothese gestuurd onderzoek tegenaan was gelopen:
1. studenten vinden het moeilijk een relevante hypothese te formuleren over een onderwerp waar ze weinig vanaf weten;
2. studenten vinden het moeilijk een passende verhaalvorm te vinden bij het onderzoek dat ze doen.
In dit geval ging het om een groep internationale journalistiek studenten die een degelijk achtergrond verhaal moest schrijven over een ontwikkeling in Europa.
Door het type onderzoek en het genre waarin het gepresenteerd moest worden in te perken hoopte ik tot betere productie door studenten te komen. Ik koos voor het genre van de nut graf story dat geschikt is voor het beschrijven van een (politieke, economische of culturele) trend.
De structuur van het verhaal is bekend: de eerste twee alinea’s beschrijven een anekdote die typerend is voor een gesignaleerde trend. In het vervolg wordt de trend door deskundigen toegelicht en ondersteund door cijfers.
Waarna door aanvullende anekdotes en eventueel contrasterende opvattingen de trend verder wordt geanalyseerd. Het verhaal eindigt met de beschrijving van de ontwikkeling die de protagonist uit de eerste alinea’s heeft doorgemaakt. Vaak bevat dit slot ook een mogelijke oplossing voor een geconstateerd probleem.
Het onderzoek werd dus beperkt tot trendonderzoek, en het genre tot de nut graf story. Deze aanpak leidde tot grotere tevredenheid bij de studenten en betere productie.
De nut graf story leent zich goed voor hypothese gestuurd onderzoek, omdat de nut graf niets anders is dan de hypothese van het verhaal.
Cursusbeschrijving
Deze cursus bestond uit twee instructielessen. Daarna moesten de studenten in vijf weken op een eigen blog het verloop van hun onderzoek bijhouden en hun definitieve verhaal publiceren.
Instructieles 1
Studenten krijgen voorbeelden te zien van het soort artikel dat van ze wordt verwacht. Per alinea wordt aangegeven hoe deze artikelen zijn opgebouwd en ze krijgen een beschrijving van de standaardconstructie van deze artikelen, zoals die wordt beschreven door Chip Scanlan. De opbouw ziet er als volgt uit.
1 Anekdote
Het artikel begint met een sprekende anekdote (A) van iemand die als typische vertegenwoordiger van de te beschrijven trend gezien kan worden.
2 Hypothese
Hierna volgt in twee of drie alinea’s de beschrijving van de trend (B) die door de anekdote wordt geillustreerd. Deel 1 en 2 worden verbonden door een zin als: ‘A is een typisch geval van B’. B bevat de hypothese en de uitleg daarvan.
3 Ondersteuning van de hypothese
De aangeduide trend wordt ondersteund door quotes van deskundigen op dit terrein.

4 Hypothese in perspectief
Door quotes van andere deskundigen wordt de hypothese in perspectief geplaatst. Hier is ook ruimte voor eventuele conflicterende opvattingen.
5 Bewijsvoering
De hypothese wordt ondersteund met relevante cijfers en onderzoeksresultaten.
6 Verdere anekdotische ondersteuning
De hypothese wordt ondersteund door aanvullende anekdotes van andere bronnen dan in de eerste alinea.
7 Uitweiding over de hypothese
Anekdoten en algemene beschrijving van de trend wisselen elkaar af in een poging inzicht te geven in de trend.
8 Terug naar uitgangspunt
Het verhaal van de protagonist uit de eerste alinea’s wordt weer opgepakt door de afloop van de anekdote te vertellen.
9 Conclusie en aanbeveling
Het artikel sluit af met een suggestie hoe de geconstateerde trend opgepakt, of juist het hoofd geboden kan worden.
De studenten krijgen een eerste versie voorgelegd van een artikel dat in deze vorm is geschreven door een student uit een vorige cursus, met de opdracht het artikel te redigeren en zo goed mogelijk aan te passen aan de voorgeschreven vorm. Het belangrijkste punt van aandacht is hier de link tussen anekdote en hypothese.
Huiswerk
– maak een blog
– zet hierop drie onderwerpen waarnaar je mogelijk onderzoek zou willen doen
– bestudeer H 1 en 6 (p 62 – 68) van Story based inquiry
Instructieles 2

In deze bijeenkomst aandacht voor:
Het formuleren van een hypothese (zie ook Sengers H3) en het vinden van bronnen. Studenten moeten voor het onderwerp waar ze uiteindelijk voor kiezen een deskundige raadplegen die ze snel weet in te voeren in de ontwikkeling op dat gebied. Belangrijkste vragen: wat speelt er op dit gebied (controversiele issues), wie zijn de belangrijkste deskundigen en wat zijn mogelijke bronnen? Natuurlijk hebben studenten zich, oa door rss feeds, ingelezen over het onderwerp.
Online begeleiding
In de hier opvolgende weken voeren de studenten hun onderzoek uit en berichten daarover op hun blog. Bij ieder onderdeel moeten ze de relevante hoofdstukken lezen uit Story based research.
Eenmaal per week geef ik commentaar op de voortgang.
Iedere student is gekoppeld aan een budy die ook online commentaar geeft op de voortgang.
Beoordeling
De beoordeling gebeurt op basis van het eindresultaat volgens criteria die overeenstemmen met de verschillende onderdelen van het artikel. Dat ziet er als volgt uit:
Subject
european scope (1-5)
general interest (1-5)
human interest (1-5)
Headline
informative (1-3)
expressive (1-2)
Lead
telling (1-5)
representative for the issue at hand (1-10)
Nutgraf
clear (1-10)
precise (1-10)
Background information
relevant (1-10)
precise (1-10)
explanatory (1-10)
Quotes
telling (1-5)
lively (1-5)
Conclusion
fitting (1-5)
bonus for good writing
score (out of 100)
Studenten kregen een spreadsheet met alle resultaten en geschreven commentaar.

Evaluatie
Alle studenten op een na, hebben een artikel ingeleverd dat min of meer voldoet aan de gestelde criteria. Enkele, op zich goede, studenten hebben zich niet aan de wekelijkse opdracht gehouden en een goed journalistiek verhaal ingeleverd dat niet volgens het format was geschreven.
Het werken met ‘schrijfmaatjes’ heeft niet of nauwelijks gewerkt. Toch wil ik dat in een volgende cursus wel herhalen en zal daarvoor duidelijkere instructies geven en het apart beoordelen.
Sommige studenten, die schrokken van de rigoureuze voorbereiding die Mark Lee Hunter voorschrijft, heb ik moeten geruststellen dat ze niet alles over een onderwerp hoefden te weten. Ze moeten zich vooral focussen op journalistiek interessante trends waarvoor ze hun licht op steken bij deskundigen op dat gebied. Dat heeft goed gewerkt.
Mijn conclusie is dat de nut graf story een goed instrument is om studenten op een relatief eenvoudige manier aan te zetten tot onderzoek dat ze op journalistiek interessante wijze kunnen presenteren.

Voorbeelden:
– Anna Buch, over Duitse studenten die in Nederland gaan studeren: http://europeanna.wordpress.com/ – student heeft goed volgens opdracht gewerkt en een mooi verhaal geschreven.
– Andrew Codd, over de ontwikkeling van biogas in Europa. http://andrewcodd.blogspot.com/
Goede student, die zich niet aan wekelijkse opdrachten heeft gehouden, maar wel een interessant verhaal heeft geschreven volgens het voorgeschreven format.
– Michel Hugenin, over de koude houding van IJslanders tegenover de EU. http://huguenin-anthology.blogspot.com/ – student werkt met levendige beschrijvingen, maar slaagt er niet helemaal in anekdote en hypothese goed te verbinden. Zijn verhaal is wel opgepikt door reguliere media.