Succesverhalen
Vrije media en kwalitatieve journalistiek zijn onontbeerlijk om de democratie overeind te houden. Zeker in turbulente tijden als deze waarin achterdocht het haalt op engagement.
Coen van de Ven en Eva Hofman hebben, samen met datawetenschappers, tijdens de verkiezingen onderzoek gedaan naar de sociale mediacampagnes van de politieke partijen. Zij hielden tijdens de aanloop naar de verkiezingen een online campagnemonitor bij op de site van De Groene en maakten na afloop een longread in het blad. De productie laat zien dat politieke partijen bijna twee-en-een-half miljoen euro advertentiegeld uitgaven aan platforms als Facebook, Instagram en Google. Opvallend is dat de man die nagenoeg geen geld uitgaf aan promotie de verkiezingen won.
In deze tweedelige productie voor Canvas, VRT onderzoekt Inge Vrancken wat seksueel geweld in oorlogssituaties en conflictgebieden precies inhoudt. De makers gaan naar Oekraïne en gaan mee met procureurs die proberen slachtoffers te vinden en hen aan de praat te krijgen. Een aantal van hen wil dat ook voor de camera doen. Om te vergelijken trekken de journalisten ook naar Bosnië en Herzegovina om de impact van seksueel geweld in oorlog en conflict beter te begrijpen.
Vijf jaar na de moord op de Indiase journaliste Gauri Lankesh publiceren dertig 30 media – waaronder Knack en Le Soir – de resultaten van het project #StoryKillers, een wereldwijd onderzoek naar manipulatiefabrieken, cyberhuurlingen, hack-and-leak-operaties en trollenlegers.
Bij de Energietransitie varen lokale overheden vaak op de kennis van commerciële adviesbureaus. De opdrachten hiervoor worden meestal niet openbaar aanbesteed, maar eigen inzicht één-op-één onderhands gegund.
‘Help het kapitaal neemt ons over’, laat zien hoe het grote geld grip krijgt op belangrijke onderdelen van de samenleving: de zorg, het onderwijs, de kinderopvang, de volkshuisvesting. Dit grote geld komt van investeerders die buiten de aandelenbeurs om participeren, beursgenoteerde bedrijven, durfinvesteerders en speculanten. Soms kopen ze hele instellingen op, soms hebben ze controle over essentiële bedrijfsonderdelen zoals personeel, lesmateriaal of bouwgrond.
Moeten de nazaten van tot slaaf gemaakten worden gecompenseerd door de Nederlandse overheid? Net als de slavenhouders bij de afschaffing van de slavernij? Carola Houtekamer en Winny de Jong rekenden uit hoeveel geld de duizenden slaveneigenaren en eigenaren van de plantages in Suriname en de Nederlandse Antillen kregen. Ook onderzochten ze hoe dit proces verliep.
Je ziet en ruikt het niet, maar het veroorzaakt net zoveel gezondheidsverlies als overgewicht: luchtvervuiling zorgt jaarlijks voor 11.000 voortijdige doden. Uit dataonderzoek van Investico en EenVandaag blijkt dat ruim tweeduizend scholen, kinderdagverblijven, verpleeghuizen en sportvelden te dicht bij een drukke weg staan en daar zelf niet van op de hoogte zijn. De onderzoeksjournalisten gebruikten openbare databestanden en maakten een kaart waarop alle gevoelige verblijfslocaties te vinden zijn.
Nederlandse F-16’s hebben tijdens de luchtoorlog tegen terreurorganisatie Islamitische Staat (2014-2018) meer burgerslachtoffers gemaakt dan bekend was. In 2019 onthulden de onderzoeksredacties van NRC en NOS/Nieuwsuur al dat er in 2015 bij een Nederlands bombardement op de Iraakse stad Hawija minstens zeventig burgerdoden vielen. Dat werd afgedaan als een incident. Uit een gezamenlijk vervolgonderzoek blijkt dat er in 2016 bij een Nederlandse luchtaanval op een universiteitscomplex in Mosul, zeker zeven burgers omkwamen.
De moorden op advocaat Derk Wiersum en journalist Peter R. de Vries hebben laten zien dat criminelen bereid zijn grof geweld te gebruiken om tegenstanders de mond te snoeren. Rasit Elibol van De Groene Amsterdammer en Investico-journalisten Romy van der Burgh en Marieke Rotman brachten in kaart wat die dreiging doet met de hoeders van de rechtsstaat. Uit een door hun uitgezette enquête onder rechters en officieren van justitie blijkt dat de helft te maken heeft met intimidatie en bedreigingen vanuit de onderwereld. De angst begint in de haarvaten van de rechtsstaat te kruipen.
Sophie Polm en Machteld Veen hebben voor Investico onderzoek gedaan naar voorwaardelijke sepots. Het artikel is gepubliceerd in De Groene. Elk jaar krijgen ongeveer 10.000 mensen een brief van het Openbaar Ministerie waarin staat dat zij een voorwaardelijk sepot opgelegd krijgen. Dit is een soort ‘gele kaart’ voor verdachten van niet al te ernstige strafbare feiten. Wat er niet in de brief staat is dat een voorwaardelijk sepot een aantekening op het strafblad tot gevolg heeft, met vaak nare consequenties. Het is niet duidelijk hoe een voorwaardelijk sepot wordt onderbouwd en het is dus voor verdachten en hun advocaten niet te verifiëren.
Wil je bijgepraat worden door collega’s over hun lokale onderzoeksverhalen? Wil je snel overheidsstukken kunnen vinden en doorzoeken? De verhalen liggen op straat, maar je moet ze wel vinden. Prominente sprekers geven een kijkje in hun keuken op dinsdagmiddag 21 mei in Alkmaar.
